"Τα καλά του έβαλε" ο Δημ. Μακρής για την Έξοδο του Μεσολογγίου.

Ο κήπος των Ηρώων στο Μεσολόγγι ευπρεπίσθηκε και σημαιοστολίσθηκε ενόψει τον εορτασμών μνήμης για την Έξοδο του Μεσολογγίου. 

Εντός του Κήπου των Ηρώων φιλοξενείται και η αριστουργηματικής τέχνης μαρμάρινη προτομή του οπλαρχηγού Δημητρίου Μακρή ο οποίος ήταν γεννημένα θρέμμα της Γαβαλούς.

Ο Δημήτριος Μακρής ήταν ο αρχηγός της τρίτης φάλαγγας των Εξοδιτών σε αυτήν που συμμετείχαν και τα γυναικόπαιδα αλλά και αρχικώς ο επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ ο οποίος επέστρεψε εντός των τειχών της Πόλεως.

Όπως είναι φυσικό σημαιοστολίσθηκε και ο περιβάλλοντας χώρος του μνημείο που είναι αφιερωμένο στον Μακρή και μάλιστα κάτω από αυτό βρίσκονται τα σεπτά λείψανα του ήρωα.

Δείτε επίσης: Ο Δημήτριος Μακρής και το μνημείο του στο Μεσολόγγι.

Παλαιοκαστρίτσα Γαβαλούς. Ένα μνημείο που χάνεται στον χρόνο...

 

Ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου αποτελούσε και συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα κομψοτεχνήματα της Μακρυνείας. Δυστυχώς δεν σώζεται κάποια φωτογραφία από τις παλιές του δόξες. Το χειρότερο βέβαια είναι η ερειπώδη κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα μιας και οι αρμόδιοι φορείς παλαιότερα δεν επέτρεψαν στην ανακαίνιση του και μάλλον συνέβαλαν προκειμένου να φτάσει ο ναός στην σημερινή του εικόνα.

Η τοπική κοινωνία τότε προσπάθησε αλλά η προσπάθεια δεν ευώδωσε καρπούς κι έτσι καλώς η κακώς χτίσθηκε νεότερος ναός έμπροσθεν του παλαιού και ιστορικού ναού που για ενάμισι αιώνα αποτελούσε τον κυριώνυμο ναό της παλαίφατης Γαβαλούς. 

Το 2014 με τις πενιχρές μου δυνάμεις αλλά και κάποιες γνωριμίες μέσω συντακτών αρχίζει και κυκλοφορεί η πρώτη φωτογραφία από το εσωτερικό του ερειπωμένου ναού και προκαλεί δέος. Αν ένα μνημείο ως ερείπιο προκαλεί δέος μπορεί κανείς να φανταστεί τι θα προκαλούσε όταν θα γίνονταν οι πρέπουσες παρεμβάσεις ώστε να φτάσει στην παλιά του αίγλη. Διαγωνισμός στο Αγρίνιο προσπαθεί να αναδείξει μνημεία τα οποία δεν έχουν ενταχθεί σε κάποιο πρόγραμμα. Εκεί δράτωμαι της ευκαιρίας και προσπαθώ να προσελκύσω φωτογράφους που μέσα από τον φακό τους θα αναδικνυόταν και ίσως να αποτελούσε αφορμή για την συντήρηση σου. Δυστυχώς δεν κατέστη εφικτό. Οι προσπάθειές όμως δεν σταμάτησαν εκεί. Ένας ναός που ακόμη και στην Μακρυνεία δεν γνώριζαν που βρίσκεται πλέον γίνεται γνωστός και μαγεύει ο εσωτερικός του διάκοσμος και πολλές σελίδες και site μέσα από τις φωτογραφίες μου κάνουν ευρύτερα γνωστή την Παλαιοκαστρίτσα.

Το 2020 ο πρόεδρος της Τ.Κ. Γαβαλούς καθαρίζει τα μπάζα, που προέρχονταν κυρίως από την σκέπη, από το εσωτερικό του ναού και αναδεικνύεται το δάπεδο του.

Επίσης λίγο νωρίτερα από αυτό, την άνοιξη του 2020 με την δημιουργία του μικρού αυτού blog αναλαμβάνουμε την πρωτοβουλία και μαζί με άλλα σημεία της Γαβαλούς τοποθετούμε στο google maps και την Παλαιοκαστρίτσα με αρκετά θετικά σχόλια από γειτονικά χωριά τα οποία πλέον ήξεραν πως θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στον ναό που είναι κρυμμένος μέσα στην κατάφυτη βλάστηση του Παλαιοκάστρου.

Ολα αυτά τα χρόνια δυστυχώς κανείς αρμόδιος και καμία αρμόδια αρχή δεν συντέλεσε στο να ανακαινισθεί ο περίλαμπρος αυτός ναός.

Ένας ναός που κεντρίζει το ενδιαφέρον πολλών ανά την Ελλάδα για το εντυπωσιακό εσωτερικό του το οποίο χρόνο με τον χρόνο αλλοιώνεται.

Ένας ναός που μπορεί οι νεότεροι να μην βίωσαν μέσα σε αυτόν στιγμές αλλά οι παλαιότεροι της Γαβαλούς είναι στενά συνδεδεμένοι. Κι αυτό φαίνεται διότι αν προσέξει κανείς στις κόγχες του θα βρει μικρά εικονίσματα και κεριά ακόμη και μικρά καντήλια προς ένδειξη σεβασμού αλλά και μιας αλληλένδετης πνευματικής συστολής.

Σε λίγο καιρό ετοιμάζουμε μια μικρή καμπάνια ανάδειξης κι ευελπιστούμε σαν blog έως τότε να βρούμε κι άλλους συνοδοιπόρους οι οποίοι και θα μας βοηθήσουν να το αναδείξουμε ως θέμα αλλά και θα μας δώσουν περαιτέρω πληροφορίες...

Το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής στα Βαλμέϊκα Γαβαλούς.

Του Σπύρου Συμεών.

Η Γαβαλού κοσμείται από αρκετά εξωκλήσια με τα οποία οι κάτοικοι της συνδέονται με πολύ στενούς δεσμούς ένεκα της βαθιάς πίστης τους.

Σε μικρή απόσταση από την κωμόπολη της Γαβαλούς και πλησίον του δρόμου που ενώνει την Γαβαλού με το μοναστήρι της Κατερινούς ακολουθώντας μια μικρή διασταύρωση δεξιά μας οδηγούμαστε στο μικρό ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής στην θέση που στους ντόπιους είναι γνωστή ως Βαλμέϊκα.

Ο ίδιος δρόμος οδηγεί και στο ξωκλήσι του Αγίου Σπυρίδωνα αλλά και στην Ζαχαρόβρυση.

Το εκκλησάκι της λαοφιλούς Αγίας χτίσθηκε το 1973 με δαπάνη της κ. Κωνσταντούλας Σουμπασάκου.

Είναι ρυθμού μονόκλιτης βασιλικής ενώ το Ιερό Βήμα διαχωρίζεται από τον κυρίως ναό με επιζωγραφισμένο τέμπλο κάτι που συνηθίζεται στην περιοχή της Μακρυνείας.

Εορτάζει πανυγηρικά κατά την 26η Ιουλίου στην μνήμη της Αγίας Παρασκευής όπου πλήθος Γαβαλιωτών προσέρχονται για να τιμήσουν την Αγία.

Επίσης πρόσφατα με ενέργειες του Σπυρίδωνος Σ. Καραχάλιου προστέθηκε στο google maps (εδώ) ώστε να μπορεί εύκολα οποίος επιθυμεί να καθοδηγείται και μέσω gps για να μεταβεί στο εκκλησάκι.

 

Ο άγιος Σπυρίδων στα Κουρτελέϊκα (φωτό).

Το εξωκκλήσι του Αγίου Σπυρίδωνα ανήκει εκκλησιαστικά-διοικητικά στα Κουρτελέϊκα Γαβαλούς. Είναι πετρόκτιστο σε ρυθμό μονόκλητου ναϊδρίου ενώ κτίσθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα (λίγα μόλις χρόνια πριν τον παλαιό ναό του Αγίου Νικολάου στα Καραχαλέϊκα Γαβαλούς) και πανυγηρίζει  στις 12 Δεκεμβρίου.

Φωτό από το εξωκκλήσι 20 χρόνια πριν...

Και φωτό του σήμερα...

Πριν λίγα χρόνια ανακαινίσθηκε διότι η σκεπή αντιμετώπιζε σοβαρά στατικά προβλήματα ενώ όπως βλέπουμε στο εσωτερικό δεν έχουν γίνει παρεμβάσεις αν και το ταβάνι αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα. Οι περίοικοι έχουν αναλάβει την φροντίδα της μικρής εκκλησίας αυτής ενώ πολλές φορές όταν ο προσκυνητής είναι εντός του ναού αντικρύζει από τα παράθυρα του πρόβατα να διαβαίνουν έξω από τον ναό ενθυμιζοντας εκείνη την εποχή που ο άγιος Σπυρίδων δεν ήτο μόνο επίσκοπος αλλά και βοσκός αιγοπροβάτων...

Πριν λίγο καιρό προστέθηκε με επιτυχία στο google maps (εδώ) από τον Σπυρίδωνα Σ. Καραχάλιο, οπότε πλέον είναι και πιο εύκολη η πρόσβαση σε όποιον δεν γνώριζε την ακριβή τοποθεσία...

Τρία περίτεχνα εκθέματα του Αρχαίου Τριχωνίου, στο αρχαιολογικό μουσείο Θέρμου.

Γράφει ο Σπύρος Συμεών 
Σε προγενέστερο μας άρθρο (εδώ) αναφερθήκαμε σε τρία περίτεχνα ευρήματα από το Αρχαίο Τριχώνιο στην σημερινή Γαβαλού. Φυσικά και δεν είναι μόνο αυτά αλλά υπάρχουν εκατοντάδες ευρήματα διάσπαρτα σε διάφορα μουσεία της Ελλάδας και σιγά σιγά θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε μερικά από αυτά ώστε να βοηθήσουμε στο ελάχιστο την προώθηση της γνώσης της ιστορίας του τόπου μας που ξεκινάει χιλιάδες χρόνια πριν...

Στο νέο και περίφημο αρχαιολογικό μουσείο του Θέρμου φιλοξενούνται εκατοντάδες εκθέματα στην μόνιμη έκθεση του και πολλά από αυτά δεν είναι από τον αρχαιολογικό χώρο του Θέρμου αλλά από πολλές περιοχές τις Αιτωλοακαρνανίας. Μεταξύ λοιπόν αυτών των εκθεμάτων στην ιστοσελίδα του αρχαιολογικού μουσείου συναντήσαμε 3 εκθέματα τα οποία προέρχονται από την Γαβαλού και μάλιστα από τις ανασκαφές που είχαν γίνει για το Αρχαίο Τριχώνιο.

Ένα από αυτά είναι ένας πανέμορφος χρυσός στατήρας του βασιλιά της Θράκης Λυσιμάχου, το οποίο προφανώς κόπηκε στο νομισματοκοπείο της πόλης Λάμψακος όπως και όσα άλλα της εποχής αντίστοιχα είχαν κοπεί εκεί, το οποίο ήταν φημισμένο για τα όμορφα νομίσματά που παρήγαγε. Στην πρώτη όψη απεικονίζεται ο Μέγας Αλέξανδρος στη δεύτερη η θέα Αθηνά Νικηφόρος. Πρόκειται για θυσαύρισμα το οποίο βρέθηκε σε πλούσιο τάφο.

Το δεύτερο που συναντάμε είναι μια οινοχοΐσκη από τα τέλη του 4ου π.Χ. αιώνα με αρχές του 3ου π.Χ. αιώνα, είναι κεραμικό αγγείο και είναι δοχείο οίνου τρυφιλόστομο, αν διακρίνουμε έχει τρεις οπές εκβολής του οίνου ενώ λέγεται τριφυλόστομη διότι αν την δεις από ψηλά το στόμιο μοιάζει με τριφύλλι. Δυστυχώς μεγάλο τμήμα του εξωτερικού διακόσμου έχει καταστραφεί... 

Το τρίτο έκθεμα είναι κι αυτό κεραμικό και ανάγεται χρονολογικά στην ίδια περίοδο με την οινοχοΐσκη. Πρόκειται για έναν σταμνοειδή κάδο με προχοή με σχήμα λεοντοκεφαλής αλλά και τρεις γενιοφόρες προτομές ανδρών.

Οι φωτό των αρχαιολογικών εκθεμάτων είναι από την ιστοσελίδα του αρχαιολογικού μουσείου Θέρμου.

Τηλεκάρτα με φόντο την Γαβαλού...

Το σταθερό τηλέφωνο δεν ήταν πάντοτε δεδομένο για το κάθε σπιτι, πόσο μάλλον το κινητό τηλέφωνο. Θα έχετε δει κάποια ξεχαρβαλωμένα κίτρινα κουτιά του ΟΤΕ σε κάποια μέρη. Κάποτε αυτά ήταν πιο πολλά ενώ συντηρούνταν σε τακτικά χρονικά διαστήματα και υπήρχαν σε πλατείες, πάρκα, πεζόδρομους, κοντά σε εκκλησίες και γενικά σε πολλά μέρη μέσα στα χωριά και στις πόλεις. Ήταν τα γνωστά καρτοτηλέφωνα όπου ο καθένας μπορούσε να επικοινωνήσει μέσω αυτών τηλεφωνικά με τους συνανθρώπους του σε οποιοδήποτε μέρος της Ελλάδος και όχι μόνο. Το μόνο που έπρεπε να έχει προμηθευτεί είναι μια τηλεκαρτα από το ψιλικατζίδικο ή το περίπτερο πληρώνοντας το αντίστοιχο αντίτιμο. 

Στην αρχή ήταν 100 δραχμές και παρείχε 100 μονάδες ενώ αργότερα έφτασε στις 1.000 δραχμές με τις αντίστοιχες μονάδες ενώ τέλος με την αλλαγή του νομίσματος το αντίτιμο μετατράπηκε σε ευρώ. Στην αρχή τα καρτοτηλέφωνα ήταν γκρι ενώ έπειτα μετατράπηκαν σε κίτρινα...

Ο χρόνος πέρασε, τα σταθερά τηλέφωνα μπήκαν σε σχεδόν όλα τα σπίτια και τα κινητά έγιναν προέκταση των χεριών μας. Τα καρτοτηλέφωνα μπήκαν σε δεύτερη μοίρα και πολλά αποσύρθηκαν ενώ κάποια έχουν μείνει ξεχασμένα και ξερχαβαλωμενα...τα περισσότερα σε αχρηστία αλλά κάποια λόγω της κακής κατάστασης τους αν και ήταν σε χρήση από μερικά άτομα δυστυχώς δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους πολίτες. Όσοι έχουν επισκεφθεί το άγιο όρος σίγουρα θα έχουν δει στην πλατεία των Καρυών το εκεί καρτοτηλέφωνο το οποίο είναι πλήρες λειτουργικό και σε καλή κατάσταση μιας και πολλοί εκ των μοναχών η μοναδική πρόσβαση τους σε τηλεφωνική γραμμή είναι αυτό το καρτοτηλέφωνο...

Οι τηλεκάρτες ήταν διπλής όψεως και πάντα προωθούσαν είτε ένα μήνυμα προς το ευρύ κοινό είτε απεικόνιζαν μνημεία, αγάλματα, αλλά και μέρη όπως αυτή που παρουσιάζουμε σήμερα η οποία εκδόθηκε τον Σεπτέμβριο του 1997 σε 350.000 αντίτυπα των 100 μονάδων η οποία έληγε 2 χρόνια μετά και στην μπροστινή όψη της απεικονίζονταν τμήμα της μεγαλύτερης λίμνης της Ελλάδος, της Τριχωνίδας ενώ στην άλλη όψη της η παραλίμνια κωμόπολη της Γαβαλούς. 

Φωτό από την ερειπωμένη Παλαιοκαστρίτσα Γαβαλούς του φίλου μας Ταξιάρχη

Άρρητα συνδεδεμένοι είναι οι κάτοικοι της άνω Γαβαλούς με την Παλαιοκαστρίτσα και τον ναό του 1865 της Παναγίας εκεί. Μπορεί να έχει ερειπωθεί εδώ και δεκαετίες ένα από τα πιο θαυμάσια αρχιτεκτονικά κτήρια ολόκληρης της Μακρυνείας και μάλιστα πλέον βρίσκεται υπό κατάρευση αλλά οι κάτοικοι της περιοχής αν και έχει χτισθεί νέος ναός μπροστά από τον παλαιό περνάνε και ανάβουν καντήλια στις εσοχές του ιερού βήματος.
Ακόμη και σε αυτήν την κατάσταση εντυπωσιάζει όποιον δει το εσωτερικό του ναού.
Δυστυχώς κάποιοι ιερόσυλοι κατά καιρούς ψάχνοντας κάποιον θησαυρό ή και λίρες είχαν σκάψει όλο το εσωτερικό του ναού και μάλιστα μάταια. Η σκεπή του ναού εδώ και χρόνια έχει καταστραφεί και εντός του ναού είχαν φυτρώσει χόρτα.
Ο φίλος του blog ο Ταξιάρχης Διαμάντης από την Ματαράγκα επισκέφθηκε τον ιερό χώρο αυτόν, εντυπωσιάσθηκε και μας απέστειλε ενδεικτικά κάποιες φωτογραφίες.
Διακρίναμε μέσα από τις φωτογραφίες ότι κάποιος επιμελήθηκε το δάπεδο του ναού και αυτό μας χαροποιεί ιδιαιτέρως και ελπίζουμε σύντομα να γίνουν και ενέργειες ανακαίνισης και υποστύλοσης του ναού αυτού και να αναδειχθεί η ιστορικότητα του και η θαυμάσια αρχιτεκτονική του στο εσωτερικό του ναού, ξυπνώντας μνήμες του παρελθόντος και αποδίδοντας φόρο τιμής στην πρώτη πολιούχο, προστάτιδα και έφορο της Γαβαλούς, την Παναγία.

Τρία περίτεχνα ευρήματα από το Αρχαίο Τριχώνιο

Γράφει ο Σπύρος Συμεών 
Σήμερα με ένα μικρό αφιέρωμα θα παρουσιάσουμε μέσα από το blog μας 3 από τα σημαντικότερα ίσως ευρύματα από τις ανασκαφές στην Γαβαλού για το αρχαίο Τριχώνιο με μια σύντομη περιγραφή προσπαθώντας να τα αναδείξουμε σε όσους είναι άγνωστα.

Το  146 π.Χ. εκλέγεται στρατηγός των Αχαιών ο φιλοπόλεμος Κριτόλαος ο οποίος με πύρινο λόγο ξεσηκώνει τούς Αχαιούς και όχι μόνο, σε εξέγερση κατά των Ρωμαίων η οποία καταπνίγηκε σε μάχη στην Λοκρίδα όπου ο ιστορικός Παυσανίας αναφέρει πως ο Κριτόλαος χάθηκε χωρίς να βρεθεί και ειρωνεύοντας τον πιθανολογεί ότι πνίγηκε στους βάλτους. Δύο χιλιάδες χρόνια αργότερα όμως ανακαλύπτεται σε ανασκαφές στο αρχαίο Τριχώνιο η επιτύμβια στήλη του Κριτολάου που σίγουρα μαρτυρεί ότι ο Κριτόλαος δεν χάθηκε και ότι το αρχαίο Τριχώνιο ως θρησκευτικό και όχι μόνο κέντρο, έπαιζε σημαντικό ρόλο και εκτός της Αιτωλικής επικρατείας μιας και επιτύμβια στήλη Αχαιού στρατηγού βρέθηκε στα σπλάχνα της γης του. Η επιτύμβια στήλη του Κριτόλαου από το Αρχαίο Τριχώνιον της Αιτωλίας είναι του 2ου αιώνα π.Χ. συνολικού ύψους 2,3 μέτρων που την κάνει επιβλητική και είναι πλούσια διακοσμημένη. Πάνω το αέτωμα καταλήγει σε ανάγλυφες ακάνθες στα άκρα ενώ εντός του τριγωνικού αετώματος, η Σκύλλα στρέφει ένα πηδάλιο πλόα, στο δεύτερο επίπεδο, ο Τρίτων επιτίθεται σε ένα θαλάσσιο τέρας ενώ πιο κάτω, το όνομα του αποθανόντος, με πολύ ωραία ανάγλυφα και κεφαλαία γράμματα, παρουσιάζεται στην γενική, Κριτόλαου δλδ ο τάφος του Κριτόλαου και κάτω από το όνομα του κλαδιά και φύλλα δρυός ενώνονται με τον κόμπο του Ηρακλέους ενώ στο τέλος δύο λιοντάρια επιτίθενται σε ταύρο.

Ένα άλλο εύρημα είναι ένα δαχτυλίδι σφραγιστικό με χρυσό περίγραμμα και εντός του την μορφή της θεάς Αφροδίτης η οποία κρατάει προσωπείο στο οποίο θαυμάζει την όμορφη εικόνα της. Το δαχτυλίδι αυτό βρέθηκε σε πλούσιο τάφο ο οποίος ήταν επικαλειμμένος  με επιτύμβια στήλη και χρονολογείται περίπου στο Α' μισό του 2ου π.Χ. αιώνα.

Τέλος θα αναφερθούμε στο θαυμάσιο και περίτεχνο στεφάνι από χρυσό με την εξαιρετική απόδοση φύλλων δρυός το οποίο βρέθηκε στο ίδιο τάφο με το δαχτυλίδι και χρονολογείται περίπου στο Α' μισό του 2ου π.Χ. αιώνα.

Δείτε επίσης: Τρία περίτεχνα εκθέματα του Αρχαίου Τριχωνίου, στο αρχαιολογικό μουσείο Θέρμου

Ζαχαρόβρυση. Ιστορίες από τα παλιά...

Οι πάλαι ποτέ κάτοικοι στην ευρύτερη περιοχή των Καραχαλέϊκων αλλά και του αγίου Σπυρίδωνα και οι Ζαχαριώτες όχι μόνο έχουν ακουστά για αυτήν την βρύση αλλά η καθημερινότητά τους είχε να κάνει με αυτήν την βρύση.
Η βρύση πήρε το όνομα της από την περιοχή της Ζάχαρης. Άγνωστο βέβαια γιατί η περιοχή ονομάστηκε έτσι και μάλιστα με όνομα ενός αγαθού που εκείνη την εποχή σχεδόν αποτελούσε πολυτέλεια για τα νοικοκυριά της περιοχής μιας και εσείς οι παλιότεροι θα θυμάστε τους γονείς σας να παράγουν τα περισσότερα αγαθά που χρειαζόταν και όσα δεν τα παρήγαγαν τα παζαρεύονταν  με οποίους τα είχαν, π.χ. κάποιος που παρήγαγε μελιτζάνες αλλά δεν είχε κότες για να αποκτά αβγά έδινε μελιτζάνες σε κάποιον που τις χρειαζόταν για να πάρει αβγά τα οποία αυτός δεν είχε. Η ζάχαρη όμως ήταν από τα πιο "δυσεύρετα" για τους οικονομικά ασθενέστερους αλλά το ίδιο πολύτιμοι για όλους μιας και οι μεγαλύτεροι και οι μικρότεροι ήθελαν να γλυκαθούν από την γεύση της...
Η βρύση λοιπόν που πήρε το όνομα της περιοχής που βρισκόταν ήταν μια από τις λίγες που βρίσκονταν εκτός κάποιου κτήματος και εκεί μαζεύονταν όλοι για να πάρουν με τα παγούρια τους, τα βαρελάκια τους ή και τις νταμιτζάνες τους για να τις γεμίσουν νερό για τις πρώτες ανάγκες τους στις οικίες τους. Από βρύσες σαν αυτή όλοι μάζευαν το νερό για να μαγειρέψουν, για να λούσουν το κεφάλι τους, για να πλυθούν γενικά αλλά και κάθε ενέργεια που χρειάζονταν πόσιμο νερό.
Αστέρευτη η πηγή της βρύσης αιώνες τώρα αλλά πολλές φορές η ποσότητα του νερού που έβγαζε ήταν λίγη και το νερό ίσα που έτρεχε μέσα από το στόμιο της. Αυτό συνήθως γινόταν τους καλοκαιρινούς μήνες ιδιαιτέρως τον Αύγουστο που λόγω παρατεταμένης ξηρασίας όλες οι πηγές της περιοχής στέρευαν και η μόνη που "έσταζε" νεράκι ήταν η περίφημη ζαχαρόβρυση.
Από κάθε οικογένεια φυσικό ήταν να στέλνονται τα μικρότερα μέλη της για την αγγαρεία του να κουβαλήσουν νερό στο σπίτι είτε στον ώμο είτε με το γαϊδουράκι ή το άλογο αν οι ανάγκες ήταν μεγαλύτερες...
Μα οι μικρότεροι την αγγαρεία την μετέτρεπαν σε παιχνίδι.
Πότε τότε δεν αντιμιλούσαν στους γηραιότερους αλλά ήξεραν πως το κάθε μέλος πρέπει να προσφέρει στο σπίτι από την πλευρά του, εεεε έστω κι αν κάποιες ελάχιστες φορές κατσούφιαζαν στο άκουσμα ότι θα έπρεπε πάλι να κάνουν ένα θέλημα.
Μα και πάλι η "αγγαρεία" αυτή μετατρέπονταν σε παιχνίδι.
Πως;
Η Ζαχαρόβρυση βρισκόταν στην άκρη της περιοχής της Ζάχαρης και πλησίον των Καραχαλέϊκων. Μόλις τα Καραχαλόπλα και τα Ζαχαριωτόπλα ξεπροβαίνανε στο ξέφωτο και αντικρίζανε την Ζαχαρόβρυση κι από την απέναντι πλευρά οι μεν Ζαχαριώτες έβλεπαν τους Καραχαλαίους και οι μεν Καραχαλαίοι τους Ζαχαριώτες ξεκίναγε ο αγώνας για το ποιος θα φτάσει πρώτος στην βρύση.
Με το που αλληλο-αντικρίζονταν τσουπ ξεκίναγε ο αγώνας κι όποιος έφτανε πρώτος άρχιζε τα πειράγματα στο δεύτερο.
Δεν ήταν μόνο παιχνίδι βέβαια αλλά ήταν και θέμα εξοικονόμησης χρόνου μιας και η βρύση ίσα που έσταζε και μέχρι να γεμίσει η νταμιτζάνα ή το βαρελάκι ήθελε χρόνο πολύ, πόσο μάλλον αν έφτανες δεύτερος...
Συνήθως αυτοί που κέρδιζαν ήταν οι Καραχαλαίοι κι αυτό διότι στο πήγαινε είχαν κατηφόρα ενώ οι Ζαχαριώτες ανηφόρα. Βέβαια μετά με το νερό στον ώμο τους περίμενε μια ανηφόρα ενώ οι Ζαχαριώτες ανταμοίβονταν για την αναμονή τους, μιας και είχαν κατηφόρα για να γυρίσουν σπίτι τους.
Έτσι και οι δύο πλευρές κάτι κέρδιζαν και κάτι έχαναν...
Μα εκτός από πηγή πόσιμου νερού που είναι γνωστή έως και σήμερα υπήρχε και κάτι άλλο που ξεχάστηκε στο διάβα του χρόνου και οι παλιοί λησμονούν.....
Λίγο πιο κάτω στην ρεματιά λίγα μόλις μέτρα κάτω από την Ζαχαρόβρυση υπήρχε κι άλλη μια πηγή που έβγαζε ιαματικό νερό με το οποίο έκαναν μπάνιο η το χρησιμοποιούσαν για να πλύνουν τοπικά κάποιο σημείο του σώματος ιδιαιτέρως όσοι είχαν ρευματοπάθειες και οσφυαλγίες. Η πηγή αυτή κατέληγε σε μια γούρνα το νερό δεν ήταν πόσιμο αλλά ιαματικό και μάλιστα στην κορυφή της γουρνας που συγκεντρώνονταν το νερό εμφανιζόταν κι ένας λευκός αφρός. Δυστυχώς με την πάροδο του χρόνου αυτή η πηγή χάθηκε είτε και καταπλακώθηκε από επιχωματώσεις οπότε λίγοι και πολύ παλιοί είναι αυτοί που την ενθυμούνται.
Η Ζαχαρόβρυση πάντοτε λιτή, απλή κι απέρητη χωρίς να είναι πετροχτισμένη με όμορφες λαξευμένες πέτρες ξεδειψούσε τους κατοίκους μα και κάθε περαστικό και έμεινε στις καρδιές τους μιας και μεγάλο κομμάτι της ζωής τους εξαρτώνταν από αυτήν την βρυσούλα κι έτσι η λησμονιά πέρασε από γενιά σε γενιά και η μικρή αυτή βρυσούλα δεν χάθηκε στο διάβα του χρόνου μα μήτε θέλει να περιστοιχηθεί από πέτρες και σοβατίσματα λαμπρά διότι αιώνες τώρα συνήθισε στα απλά και ταπεινά...

Το παλαιό καθολικό της Μονής Κατερινούς. Σπάνιες φωτογραφίες...

Γράφει ο Σπυρίδων Σ. Καραχάλιος.
Μέσα από το blog σας προσπαθείτε να κάνετε πιο γνωστό τον τόπο μας και να αναδείξετε ιστορικές πτυχές του που είναι ευρέως άγνωστες ακόμη και σε πολλούς ντόπιους. Η Γαβαλού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη όπως και ολάκαιρη η Μακρυνεία με την Μονή της Παναγίας Κατερινούς, σε προηγούμενο σας άρθρο (πατήστε εδώ για να το δείτε) αναδείξατε την ιστορία και την παράδοση για την απαρχή της μοναστικής ζωής στην Μονή αυτή πολύ γλαφυρά.
Σήμερα επιγραμματικά θα σας αναφέρω κάποια ιστορικά στοιχεία που αφορούν το παλαιό περίτεχνο καθολικό της μονής Κατερινούς με κάποιες σπάνιες φωτογραφικές απεικονίσεις του.

Το παλαιό καθολικό της Μονής ήταν  πέτρινο και μάλιστα πιθανολογείται πως η πέτρα προερχόταν από την πέρυξ περιοχή.
Η θεμελίωση του ανάγεται στην  μεταβυζαντινή εποχή και συγκεκριμένα κατά το έτος 1769 όπως μάλιστα μας αναφέρει και ο αρχ. Σοφρώνιος Παπακυριακός στην δυτική πρόσοψη του  υπήρχε ενριχοισμενο κεραμύδι που αναγραφόταν "Γέννηση της Θεοτόκου 1769". Σύμφωνα με την παράδοση χτίσθηκε πάνω σε παλαιότερο ναό της μονής ο οποίος άγνωστο έως τώρα καταστράφηκε περί το 1725. Ενώ πάνω από την βόρεια πύλη του ναού υπήρχε η επιγραφή "1770 Ιανουαρίου 10 - ανηγέρθη ο Πάνσεπτος και Θείος ναός της Υπεραγίας Θεοτόκου δια συνδρομής και εξόδων του Πανοσιο/τατου Αγίου καθηγουμένου  κυρίου Παϊσίου, ιερομονάχου Καλλινίκου και των ιερομονάχων", και μας πληροφορούσε έτσι ότι εκείνη την περίοδο ήτο ηγούμενος ένας Ιερομόναχος Παΐσιος καθώς και είναι προφανώς ότι το έτος ολοκλήρωσης του ανηγηρώμενου καθολικού ήταν το 1770.
Η κάτοψη του ναού σχημάτιζε σταυρό και στο κέντρο υψωνόταν οκταγωνικός τρούλος. Που η κάθε πλευρά του είχε παράθυρο.

Είχε τρεις συνολικά θύρες μια στην δυτική πλευρά, μια στην βόρεια και μια στην νότια πλευρά της εκκλησίας. Στο μέσον κάθε πλευράς στο εξωτερικό του ναού υπήρχαν εντοιχισμένα διακοσμητικά περίτεχνα κεραμικά πιάτα (μάλιστα παρόμοια υπήρχαν και στο καθολικό της Μονής Ζωοδόχου Πηγής-Κελί τα οποία σήμερα δεν υπάρχουν και έχουν αντικατασταθεί με απλά κεραμικά πιάτα).

Εσωτερικά του ναού, δυστυχώς δεν σώζεται καμιά απεικόνιση του αλλά υπάρχει μια μικρή περιγραφή του η οποία αναφέρει πως στο εσωτερικό του θόλου του δλδ του τρούλου υπήρχε κυκλική ανάγλυφη γύψινη διακόσμηση κλιματαριάς με τσαμπιά σταφύλια και με 4 ομφαλούς δηλαδή κυκλικά σχήματα που πιθανόν απεικονιζόταν οι 4 ευαγγελιστές ή ήταν η θέση στην οποία θα τοποθετούνταν αργότερα.

Δυστυχώς όμως το περιλμπρο αυτό καθολικό γκρεμίστηκε το έτος 1979 ύστερα από εκτεταμένες ζημιές που είχε ένεκα σεισμού και στην θέση του χτίσθηκε το σημερινό.

Δείτε επίσης: Ιστορικό αφιέρωμα στην εικόνα της Παναγίας της Κατερινούς

Ο ναός της Αγίας Φωτεινής Γαβαλούς κάποτε.....

Ο ναός της Αγίας Φωτεινής Γαβαλούς και το μνημείο ηρώων σε μια σπάνια απεικόνιση από τα παλιά όπου οι μεγαλύτεροι σίγουρα θα θυμούνται...
Τότε που η Αγία Φωτεινή ήταν περιτριγυρισμένη από καταπράσινα δέντρα που σίγουρα έδιναν μια άλλη νότα στον περιβάλλοντα χώρο της εκκλησίας...
Πολιούχος της Γαβαλούς ήτο ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Παλαιοκαστρίτσα αλλά με την μετακίνηση της Γαβαλούς βορειότερα και πιο κοντά στην λίμνη αλλά και στον κεντρικό δρόμο χτίσθηκε νέος ναός την δεκαετία του '50 και αφιερώθηκε στην Αγία Φωτεινή την ισαπόστολο όπου πανυγηριζει 2 φορές τον χρόνο... ο ναός της Αγίας Φωτεινής είναι χτισμένος με περίτεχνη λαξευμένη πέτρα σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής ενώ οι εικόνες του τέμπλου είναι φιλοτεχνημένες από τον φημισμένο αγιογράφο Φώτιο Κόντογλου. Κι εδώ βλέπουμε πως το τέμπλο είναι "τσιμεντένιο" κάτι που το βλέπουμε αρκετά συχνά στους ναούς και τα εξωκκλήσια της Μακρυνείας γενικά.

Περιμένουμε να μας αποστείλετε τυχόν φωτογραφίες από την Γαβαλού και την γύρω περιοχή του κάποτε είτε έγχρωμες είτε ασπρόμαυρες για να τις αναρτήσουμε στο ιστολόγιο του τόπου μας...

Εκκλησάκι Αγίου Νικολάου στα Καραχαλέϊκα Γαβαλούς (φωτό)