Ο ξεσηκωμός λίγο πριν την επανάσταση του '21. Ο Δημήτριος Μακρής στο Περιθώρι Αιτωλοακαρνανίας

Γράφει ο Σπυρίδων Σ. Καραχάλιος 

Στις 25 του Μάρτη εκείνου του μακρινού 1821 ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση.

Ξεκίνησε;

Εκείνη ήταν η πρώτη φορά που θυμήθηκαν οι Έλληνες να αποτάξουν τον Οθωμανικό. Επί 400 χρόνια δεν θέλησαν να απελευθερωθούν;

Επί 400 χρόνια οι Έλληνες επαναστατούσαν κατά καιρούς και προσπαθούσαν για έναν πιο γενικό ξεσηκωμό αλλά μάταια. Περιοριζόταν σε ξεσηκωμούς σε στενα γεωγραφικά όρια και αυτό ήταν το μειονέκτημα των και ο λόγος που καταπνιγόταν άμεσα κάθε πράξη επανάστασης.

Τα χρόνια όμως πριν το 1821 υπήρχε μία έντονη δραστηριότητα και πολλές επαναστατικές δράσεις που έφεραν αρκετούς Έλληνες στο να αντιληφθούν αυτό το μειονέκτημα και να πάρουν την απόφαση να δράσουν.

Βοηθήθηκαν βέβαια με την ¨δημιουργία¨ της ιδέας της Φιλικής Εταιρίας και του τι κρυβόταν πίσω από αυτήν. Αυτό τους έδωσε το έναυσμά αλλά και την πίστη ότι αυτήν την φορά δεν είναι μόνοι αλλά ξεκινά κάτι οργανωμένο όχι μόνο από την πλευρά των Ελλήνων αλλά και από το…ξανθόν γενος…

Κι ενώ πίστεψαν στην έξωθεν βοήθεια η οποία ουσιαστικά δεν υπήρξε ποτέ πέραν κάποιων μεμονωμένων δράσεων φιλελλήνων αλλά και Ελλήνων του εξωτερικού λ.χ Ι. Καποδίστριας, πέτυχαν το ακατόρθωτο έως τότε. Να ενωθούν και στηριζόμενοι μόνο στις δικές τους δυνάμεις (πιστεύοντας βέβαια ότι κάτι κινούσε τα νήματα από το εξωτερικό) να φτάσουν με πολύ κόπο, θυσία και αίμα στο ποθούμενο. Στην Ελευθερία.

Στην ιστορία έμεινε η 25η Μαρτίου του ’21 ως η έναρξη της Εθνικής παλιγγενεσίας, της επαναστάσεως γιατί οι Έλληνες θελήσανε οργανωμένα από άκρη σε άκρη της χώρας να αποτάξουν τον τούρκικο ζυγό και ορίσανε μια ημερομηνία. Η Ημερομηνία αυτή επιλέχθηκε να συμπίπτει με μία μεγάλη χριστιανική γιορτή. Οι Έλληνες ήθελαν την ευλογία της εκκλησίας σε αυτό μιας και η θρησκεία είναι ένα από αυτά που ενώνουν ένα Έθνος. Δεν θα μπορούσε να είναι και μια άλλη γιορτή της χριστιανοσύνης; Ενδεχομένως εκεί την ημέρα της Αναστάσεως; Ώστε να δοθεί μια ακόμη πιο έντονη σημασιολογικά ως προς το ποθούμενο και τον αγώνα τους έννοια; Αυτή της Αναστάσεως του Έθνους των Ελλήνων;

Μα το Έθνος των Ελλήνων δεν είχε πεθάνει. Ζούσε και δρούσε. Απλά ήτο κάτω από ζυγό κατακτητών. Πέραν αυτού όσο πιο μετά χρονολογικά μεταφερόταν η έναρξη τόσο πιο μεγάλος κίνδυνος ήταν να ξεθυμάνει αυτό που είχε χτιστεί από την Φιλική Εταιρεία. Έτσι σημασιολογικά η προσπάθεια αυτή θελήσανε να αποτελέσει την έναρξη μιας νέας εποχής, μιας λαμπρής πορείας, ενός ευαγγελισμού του ιδεώδους των Ελλήνων και της λευτεριάς κι έτσι φτάσαμε στην 25η του Μάρτη εκείνου του μακρινού πλέον 1821.Μαζί με το πνεύμα και την ανθρωπότητα θα ευαγγελιζόταν και η λευτεριά των Ελλήνων.

Και πράγματι ευαγγελίστηκε…

Δεν επιλέχθηκε τυχαία η νότια Ελλάδα για την κήρυξη της επανάστασης. Επιλέχθηκε στρατηγικά διότι απείχε από το κέντρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά και από άλλες μεγάλες στρατιωτικές βάσεις των τούρκων αλλά και λόγω του ορεινού όγκου που θα έκανε πιο εύκολη την επικράτηση των ολιγάριθμων Ελλήνων έναντι των πολυάριθμων Οθωμανών.

Από τις απαρχές του 1821 υπήρχε μια μικρή σε έκταση δραστηριότητα που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως προεργασία της γενικευμένης επανάστασης αλλά και ταυτόχρονα αν όλες οι δυνάμεις ξαφνικά ηρεμούσαν αυτό θα προκαλούσε την απόρια των τούρκων μιας και ήταν συνηθισμένοι στις επαναστατικές ενέργειες των Ελλήνων.

Μια από αυτές τις ενέργειες που κατά κάποιους ιστορικούς αναλυτές θεωρείται η πρώτη ¨μεγάλη¨ επαναστατική ενέργεια χρονολογικά πλησίον της γενικευμένης που είχε ορισθεί ήταν αυτή που έλαβε χώρα πλησίον του σημερινού χωριού Περιθώρι, ανάμεσα στο Μεσολόγγι και την Ναύπακτο.

Το σημείο όπου έλαβε χώρα η πράξη αυτή ήταν γνωστό με το όνομα ¨Σκάλα του Μαυρομάτη¨ .

Ο προύχοντας του Μεσολογγίου Αναστάσιος Παλαμάς πληροφόρησε τον Οπλαρχηγό Δημήτριο Μακρή ότι επρόκειτο να αναχωρήσει από την πόλη του Μεσολογγίου στρατιωτικό απόσπασμα Οθωμανών που θα συνόδευε χρηματαποστολή η οποία είχε προορισμό την Κωνσταντινούπολη και περιείχε τους φόρους που είχαν εισπράξει οι Οθωμανοί από την περιοχή του Μεσολογγίου.

Ο δε Μακρής πήρε μαζί του 28 πρωτοπαλίκαρά του και μετέβησαν παραμονές της 5ης του Μάρτη, 20 μέρες προ της επίσημης έναρξης της επαναστάσεως και μετέβησαν στο σημείου που προαναφέραμε (Σκάλα του Μαυρομάτη), ένα στενό πέρασμα στους πρόποδες της Βαράσοβας αλλά και του ποταμού Εύηνου.

Αυτό το σημείο δε, το γνώριζαν καλά και οι Τούρκοι και ήθελαν να αποφύγουν να το περάσουν νύχτα, οπότε σχεδίασαν να το περάσουν με το φως της ημέρας. Αποφάσισαν να φύγουν από το Μεσολόγγι με την ανατολή ενός άστρου, του Αυγερινού. Ξεγελάσθηκαν όμως από ένα άστρο που ομοιάζει αυτό του Αυγερινού και αναχώρησαν 2 ώρες πριν την ανατολή του άστρου αυτού. Με αποτέλεσμα να φτάνουν στο σημείο και να μην έχει ακόμη η μέρα φέξει. ¨όταν δε το αντιλήφθηκαν ότι γελάστηκαν με το άστρο ήτο αργά και δεν γινόταν να επιστρέψουν.

Το άστρο αυτό που ξεγέλασε τους Οθωμανούς έκτοτε ονομάσθηκε ‘Γελαντζή’.

Ο Δημ. Μακρής μαζί με τα πρωτοπαλίκαρα του, τον Μωρελάν, τον Σύψαν, τον Τσερπέλην, τον Μακρυκώσταν και άλλους όπου συνολικά μάζί με τον Μακρή ήτο 29 καρτερούσαν και όταν ήρθε η κατάλληλη στιγμή εμφανίσθηκαν από τις κρυψώνες τους και άρχισαν να πυροβολούν και να μάχονται σώμα με σώμα με τους Οθωμανούς έως ότου τους σκότωσαν όλους πλην ενός ταχυδρόμου.

Συνηθίζεται να αφήνουν έναν ζωντανό ή ελεύθερο ώστε να γυρίσει πίσω και να διαμηνύσει το γεγονός και να προκληθεί φόβος, ταραχή αλλά και να υπάρξει επιβεβαίωση ότι δεν ήτο τυχαίο γεγονός με σκοπό την απόκτηση λαφύρων.

Το ίδιο όπως είπαμε έκανε και ο Δημ. Μακρής και έτσι ο μοναδικός τούρκος που σώθηκε γύρισε στο διοικητήριο στο Μεσολόγγι όπου ανέφερε το περιστατικό.

Οι τούρκοι όμως φοβόντουσαν τον Μακρή και αντί να κάνουν αντίποινα είτε μέσα στο Μεσολόγγι είτε γενικά στην περιοχή προτίμησαν να προετοιμασθούν για το ενδεχόμενο ο Μακρής να θελήσει να μπει στην πόλη.

Ο δε Μακρής και τα πρωτοπαλικαρά του  πήραν τα μουλάρια που ήταν φορτωμένα με τους φόρους και μετέβησαν στην θέση ‘Τριφυλλάκι’ του Ζυγού όπου σήμερα λέγεται ‘Χαράτσι’ και  τον διένειμαν με ένα ασημένιο τάσι.

Όλο το μετέπειτα χρονικό διάστημα οι Τούρκοι περίμεναν κάποια πιθανή επίθεση από την πλευρά των Ζυγιωτών κλεφτών και του Δημ. Μακρή. Η επανάσταση ξεκίνησε στην Πελοπόννησο και αλλού και στην Αιτωλοακαρνανία υπήρχε μια σιγή έως στις 20 Μάϊου όπου ο Δημήτριος Μακρής με τους ακολούθους του μπήκε στο Μεσολόγγι και ύψωσε την Ελληνική σημαία, ενώ συνέχισε μετά προς το Αιτωλικό και το Βραχώρι (σημερινό Αγρίνιο) αλλά και προς όλες τις γύρω περιοχές όπου τις απελευθέρωνε συλλαμβάνοντας και φυλακίζοντας τους Οθωμανούς…

Σε ανάμνηση αυτής της μάχης που δόθηκε λίγο έξω από το Περιθώρι στην θέση ‘Σκάλα του Μαυρομάτη’ ή και όπως αλλιώς αναφέρεται ‘Κακιά Σκάλα’ ο σύλλογος Ιστορικών Μελετών Στερεάς Ελλάδος έστησε μνημείο το 1977.

Πηγές:

Κ. Α. Στασινόπουλος: «Μεσολόγγι», επιστολή Λ, Αθήναι, 1926

Θ.Μ. Πολίτης: «Η συμβολή της Αιτωλοακαρνανίας στην Επανάσταση του 1821», εκδόσεις Πρίσμα, Αθήνα, 1974

Κώστα Σακαρέλου «5 Μαρτίου 1821… Οπλαρχηγός Δημήτρης Μακρής πρώτη επαναστατική ενέργεια στο Μεσολόγγι» Kallithea press 5/3/2021

 

Ένα πανέμορφο αγαλματίδιο από το αρχαίο Τριχώνιο στο "Ξενοκράτειον"

 

Του Σπύρου Συμεών

Το Αρχαίο Τριχώνιο αποτέλεσε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαίας Αιτωλίας. Μάλιστα από αυτήν την αρχαία πόλη πήρε το όνομα του και το πέλαγος της Αιτωλίας, η λίμνη Τριχωνίδα. 

Οι εκσκαφές και οι έρευνες στην ευρύτερη περιοχή της Γαβαλούς έφεραν στο φως πολλά αρχαιολογικά ευρήματα. Κάποια από αυτά όμως είχαν υποστεί πολλές φθορές αλλά οι αρχαιολόγοι και οι συντηρητές προσπάθησαν να τα φέρουν όσο πιο κοντά γίνεται στην αρχική τους μορφή.

 

Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι και το ειδώλιο που βλέπουμε στην αρχική φωτογραφία του. 

Πρόκειται για ένα ειδώλιο του 4ου π.Χ. αιώνα που αναπαριστά μια γυναικεία μορφή άγνωστη προς εμάς έως τώρα και μπορούμε να διακρίνουμε την ομορφιά και την λεπτομέρεια με την οποία φιλοτεχνήθηκε παρά τις φθορές του χρόνου που έχει υποστεί.

Είναι ευδιάκριτες οι πτυχές του φορέματος της, αλλά και των χαρακτηριστικών του προσώπου της και της έκφρασης της ενώ εξαιρετικής τέχνης και λεπτομέρειας είναι και η κόμη της.

Όταν αναφερόμαστε σε ειδώλιο εννοούμε ένα μικρού μεγέθους ομοίωμα το οποίο αποδίδει με αφηρημένο ή συγκεκριμένο τρόπο μια μορφή που είναι φιλοτεχνημένη από διάφορα υλικά, είτε πρόκειται για αναπαράσταση ανθρώπου, είτε ζώου, είτε ακόμη και ενός φυτού, δέντρου ή αντικειμένου. 

Δείτε επίσης: Τρεις θεές από το αρχαίο Τριχώνιο...

Χρόνια πολλά!! Τι συμβολίζει άραγε η ελληνική σημαία;

 Χρόνια πολλά Έλληνες, χρόνια πολλά Ελλάδα!!!

Η γαλανόλευκη σήμερα κυματίζει σε κάθε μπαλκόνι και αυλή της Ελλάδος, τι συμβολίζει όμως αυτό το γαλανόλευκο; Γιατί υπάρχει κ Σταυρός; Γιατί επιλέχθηκε το μπλε και το λευκό; Γιατί 9 λωρίδες συνολικά; Ας μάθουμε από αυτό το μικρό πόνημα τον συμβολισμό του ιερότερου συμβόλου της χώρας μας!!

Νέο βιβλίο: Δημήτριος Μακρής, ο κλεφτοκαπετάνιος του Ζυγού, μόλις κυκλοφόρησε

Κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του Δημήτρη Αλεξανδρή «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΚΡΗΣ. Ο Κλεφτοκαπετάνιος του Ζυγού – Ο Στρατηγός της Επανάστασης – Οι 1.326 Αγωνιστές του», που προλογίζει ο Πρόεδρος της Διεθνούς Αδελφότητας Απογόνων των Ελεύθερων Πολιορκημένων και δισέγγονος του Στρατηγού, Ιωάννης  Δ. Μακρής.

  Το βιβλίο (526 σελίδων) αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια.

  Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στην προεπαναστατική περίοδο και στην ανυπότακτη  Κλεφτουριά του Ζυγού, που με Καπετάνιο της τον Δημήτρη Μακρή, επιβίωσε μέχρι την Επανάσταση του ΄21, από τον φοβερό διωγμό των Οθωμανών στις αρχές του 19ου αιώνα. 

  Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στα ιστορικά γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης και κυρίως στις πολιορκίες, στις μάχες και στις εκστρατείες, που πήρε μέρος το ένοπλο σώμα του Δημήτρη Μακρή.

  Στο τρίτο κεφάλαιο καταγράφονται η στρατιωτική πορεία του Δ. Μακρή, στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος (Ελαφρά Τάγματα, Τετραρχίες) και τα τελευταία χρόνια της ζωής του.

  Στο τέταρτο κεφάλαιο καταγράφονται όλοι οι Αγωνιστές, Πεσόντες και Αιχμάλωτοι, που πολέμησαν στην Επανάσταση, υπό τις οδηγίες του Δημήτρη Μακρή, από τις περιοχές του Πάνω και Κάτω Ζυγού και τα χωριά των περιφερειών Μεσολογγίου, Αιτωλικού, Τριχωνίδας, Ναυπακτίας, Βάλτου, Ξηρομέρου και Ευρυτανίας.

  Τέλος στο Παράρτημα του βιβλίου αναφέρονται τα ονοματεπώνυμα, ο βαθμός, η ηλικία και ο τόπος καταγωγής, των 405 στρατιωτικών (αξιωματικών και στρατιωτών) του Κ΄ Τάγματος, που διοικούσε το 1832 ο Στρατηγός Δημήτρης Μακρής.

  Όλες οι αναφορές και τα ιστορικά γεγονότα του βιβλίου στηρίζονται σε ιστορικά αρχεία, σε γραπτές πηγές, στην αξιοποίηση της ελληνικής και ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας και στη λαϊκή παράδοση.  

  Το βιβλίο θα παρουσιαστεί στη Γαβαλού στις 25-3-2023, στο Μεσολόγγι στις 28-3-2023, εν όψει των εορτών της Εξόδου της Φρουράς και στην Αθήνα στα τέλη της Άνοιξης.

Ένα δαχτυλίδι από το Λιθοβούνι και ένα από τον Άγιο Ανδρέα ανάμεσα στην συλλογή του αρχαιολογικού μουσείου Μεσολογγίου

   

Γράφει ο Σπύρος Συμεών

Το αρχαιολογικό μουσείο της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου "Ξενοκράτειον" μετρά μόλις λίγους μήνες ζωής και έχει στρέψει τα βλέμματα πάνω του. Έχει ιδιαίτερα μεγάλη επισκεψιμότητα αν και από τους τοπικούς φορείς δεν έχει γίνει ιδιαίτερο promotion ενώ παράλληλα έχει εκδοθεί σε περιορισμένα τεύχη από τις Εκδόσεις Ολκός με την υποστήριξη της Lamda Development για το εν λόγω μουσείο αφιερωματικός τόμος ο οποίος αποτελεί την 20η αφιερωματική έκδοση της σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων» και είναι αφιερωμένος στο Ξενοκράτειο Αρχαιολογικό Μουσείο Ι.Π. Μεσολογγίου.

Στο "Ξενοκράτειον" το οποίο βρίσκεται πλησίον του Δικαστικού Μεγάρου του Μεσολογγίου καθώς και απέναντι από τον Ιερό Ναό του Αγίου Παντελεήμονα μέσα στις συλλογές του από ολόκληρη την Αιτωλοακαρνανία φιλοξενεί και δεκάδες εκθέματα από το αρχαίο Τριχώνιο και εν γένει την Μακρυνεία.

Στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο του όπου εκτίθενται κοσμήματα από ανασκαφές στον νομό μας βρίσκονται και δύο δαχτυλίδια το ένα από την περιοχή του Αγίου Ανδρέα και το άλλο από την περιοχή του Λιθοβουνίου.

Πρόκειται για δύο μικρά δαχτυλίδια τα οποία μπορεί να μην είναι ιδιαίτερης καλλιτεχνικής αξίας αλλά είναι αρκετά μεγάλης ιστορικής αξίας.

Το δαχτυλίδι από τον Άγιο Ανδρέα Μακρυνείας είναι χρυσό εγχάρακτο και βρίσκεται με την αρίθμηση 39 ενώ το δαχτυλίδι που βρέθηκε στο Λιθοβούνι είναι υπό την αρίθμηση 42 και πρόκειται για ένα αργυρό δαχτυλίδι με δισδιάκριτη εγχάραξη το οποίο μάλιστα ιστορείται από τα τέλη του 5ου π.Χ. αιώνα.

Μεσα από τα εκθέματα του αρχαιολογικού μουσείου μπορούμε να αναθεωρήσουμε αλλά και να κατανοήσουμε την ιστορικότητα της περιοχής μας και να την αναδείξουμε προκειμένου να αποτελέσουμε ένα φωτεινό παράδειγμα για την επόμενη γενιά υπενθυμίζοντας ότι έθνος χωρίς γνώση της ιστορίας του δεν μπορεί παρά να έχει ένα αβέβαιο και δυσοίωνο μέλλον.

Δείτε επίσης: Τρεις θεές από το αρχαίο Τριχώνιο...

Τρεις θεές από το αρχαίο Τριχώνιο...

Γράφει ο Σπύρος Συμεών 

Όλοι έχουμε δει κάπου είτε σε πινακίδες, είτε σε αναρτήσεις, είτε σε κάποια αναφορά για τον αρχαιολογικό χώρο του Ασκληπιείου του αρχαίου Τριχωνίου στην Γαβαλού. 

Το αρχαίο Τριχώνιο αποτελούσε μια σπουδαία πόλη της Αιτωλίας στην αρχαιότητα. 

Σήμερα ακριβώς δίπλα στον κεντρικό δρόμο της Γαβαλούς μπορεί κανείς να αντικρίσει έναν στεγασμένο υπαίθριο αρχαιολογικό χώρο ο οποίος δυστυχώς είναι πάντα κλειστός, ευτυχώς όμως είναι ορατός από το πεζοδρόμιο. Πέρα από την αναγραφή της πινακίδας που πληροφορεί τον κάθε περαστικό ότι είναι το Ασκληπιείο του αρχαίου Τριχωνίου δεν υπάρχει κάτι άλλο που να πληροφορεί τον επισκέπτη τι ήταν αυτό, πότε ανακαλύφθηκε, πότε ήταν σε χρήση καθώς και ποια η χρήση του. 

Το πιο σπουδαίο όμως είναι ότι μεγάλο μέρος της σημερινής Γαβαλούς αποτελεί κάτ ουσίας "αρχαιολογικό χώρο" μιας και όλοι οι ντόπιοι έχουν να λένε ότι σε διάφορες εκσκαφές έχουν βρεθεί αρχαιότητες.....

Λίγοι όμως γνωρίζουν τα πολλά ευρήματα που έχει δώσει το αρχαίο Τριχώνιο στους αρχαιολόγους τα οποία δυστυχώς βρίσκονται διάσπαρτα σε αρχαιολογικά μουσεία της χώρας και όχι στον φυσικό τους χώρο. Ναι η Γαβαλού θα μπορούσε να έχει ένα εντυπωσιακό μουσείο με εκθέματα από το αρχαίο Τριχώνιο. Θα μου πείτε τώρα ότι δεν γίνεται σε κάθε αρχαιολογικό χώρο να φτιάχνουμε κι ένα μουσείο. Ναι και είναι απόλυτα φυσικό θα σας έλεγα κι εγώ. Αλλά ο αρχαιολογικός χώρος του αρχαίου Τριχωνίου έχει ζωή για 2.500 χρόνια. Η ανθρώπινη παρουσία δεν χάθηκε από αυτήν την περιοχή όπως π.χ. από την αρχαία Πλευρώνα, της Οινιάδες κλπ... Αλλά δύσκολοι καιροί για τέτοια πράγματα. Αλλά θα μπορούσε...!!

Το Ασκληπιείο είναι ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα Ασκληπιεία του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Η χρήση του έφτασε στο απόγειο της κατά τον 3ο έως και τον 2ο π.Χ. αιώνα ενώ η λατρεία του θεού Ασκληπιού συνεχίστηκε για έναν ακόμη αιώνα τουλάχιστον.

Ο χώρος που σήμερα μοιάζει με θεμέλια ενός παλιού οικήματος αποτελείται απο ένα δίχωρο ορθογώνιο κτίσμα το ένα εκ των οποίων χρησίμευε στην παραμονή των ασθενούντων οι οποίοι προσδοκούσαν την ίαση τους ενώ το δεύτερο στην φύλαξη των αναθημάτων που προσέφεραν κατά καιρούς οι ασθενείς είτε προς ευχαριστία για την ίαση τους είτε ως αίτημα για την γιατρειά τους. Τι είναι τα αναθήματα; Τα τάματα!!!!!

Στο νέο αρχαιολογικό μουσείο της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου "Ξενοκράτειον" που άνοιξε πριν λίγους μήνες τις πύλες του φυλάσσονται μεταξύ άλλων και τρεις θεές από το αρχαίο Τριχώνιο. 

Ναι ναι ούτε μία ούτε δύο αλλά τρεις θεές.

Πρόκειται για τρία αγάλματα στα οποία είναι εμφανή η φθορά του χρόνου ενώ κοινό τους χαρακτηριστικό είναι ότι βρέθηκαν και τα τρία ακέφαλα. Ενδεχομένως οι κεφαλές τους να έχουν καταστραφεί η απλώς να είχαν αποκοπεί από αρχαιοκάπηλους ενός άλλου αιώνα και να κοσμούν κάποιο μουσείο ή ιδιωτική συλλογή χωρίς να είναι γνωστή η προέλευση τους. Ίσως κάποια στιγμή όμως να ξανά ενωθούν με το υπόλοιπο σώμα τους και να αγαλιασθούν και τα γλυπτά αλλά και οι γλύπτες τους. 

Βρέθηκαν και οι τρεις μέσα σε ένα αρχαίο πηγάδι το 1933. Ίσως εκεί τοποθετήθηκαν είτε για να προφυλαχθούν είτε και να είχαν τοποθετηθεί από κάποιον που αποσκοπούσε σε κάτι άλλο που ούτε ο Κολοκοτρώνης δεν θα τολμούσε να διανοηθεί και η Νέμεσις να τα προφύλαξε κι έτσι αυτός που τα τοποθέτησε εκεί για να τα μετακινήσει αργότερα δεν επέστρεψε ποτέ για να ολοκληρώσει το έργο του, ίσως...

Το ένα πρόκειται για την θεά Άρτεμη,

Το άλλο για την θεά Αφροδίτη,

Ενώ το τρίτο δυστυχώς δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμη ποια θεά απεικονίζει..

Οι αρχαιολόγοι θεωρούν πως αυτά τα τρία αγάλματα ίσως βρίσκονταν σε κάποια οικεία που την διακοσμούσαν και πιθανότατα να αποτελούσαν μέρος μιας μεγαλύτερης διακόσμησης που περιελάμβανε κι άλλες θεές ή και μούσες.

Και τα τρία αγάλματα είναι εξαιρετικής τέχνης και προέρχονται από την ελληνιστική περίοδο. 

Είναι οι τρεις θεές από το αρχαίο Τριχώνιο που για αιώνες είχαν χαθεί και βγήκαν ξανά στο φως σα να ήθελαν οι ίδιες να αποκαλυφθούν, σα να ήθελε ο πλάστης τους, που σμυλευσε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις μορφές τους πάνω στο μάρμαρο για να τις κάνει γνωστές ανά τους αιώνες δίχως ο ίδιος να θέλει να φανεί...εντυπωσιακές!!!

Δείτε επίσης: Τα εντυπωσιακά αργυρά νομίσματα από το αρχαίο Τριχώνιο που κοσμούν το Ξενοκράτειον, το νέο αρχαιολογικό μουσείο του Μεσολογγίου.

Του Αγίου Χαραλάμπους χτες...Παλιογαβαλούς γιορτή!!!

 

Του αγίου Χαραλάμπους χτες...

Γράφει ο Σπύρος Συμεών

Αναμνήσεις πολλές για τους μεγαλύτερους, ευκαιρία για να μάθουν οι νεότεροι.

Ο άγιος Χαράλαμπος είχε πολύ παλιά μια εκκλησία μεγαλοπρεπή εκεί σε μια γειτονιά της Παλιογαβαλούς, μάλιστα κοντά ήταν και το σπίτι του οπλαρχηγού της ελληνικής επαναστάσεως, του απροσκήνητου Δημητρίου Μακρή.

Στην ιστορία δεν έμεινε όμως στο διάβα του χρόνου τι απέγινε εκείνη εκεί η εκκλησία όμως για να υπάρχει μνημόσυνο αιώνιο τέλη της δεκαετίας του '70 έφτιαξαν εκκλησάκι προς τιμή του αγίου το οποίο συνήθως λειτουργείτε μια φορά τον χρόνο και αν, στην μνήμη του αγίου.

Εκεί γύρω πίσω από τα δέντρα αν πάει κανείς θα δει χαλάσματα πολλά, κάποτε αρχοντικά γεμάτα ζωή. Σήμερα η μόνη ζωή είναι τα ζωάκια που ζουν στην φύση μα και κάποια κοπάδια κτηνοτρόφων της Γαβαλούς. Πάλι καλά κάτι είναι κι αυτό...

Η τοποθεσία στο google maps: (εδώ)

Οι φωτογραφίες μας δόθηκαν από το αρχείο του Σπυρίδωνος Σ. Καραχάλιου τον οποίο και ευχαριστούμε για άλλη μια φορά ο οποίος τοποθέτησε και το εκκλησάκι μα και την περιοχή στο google maps...

Οι αναμνήσεις δικές σας...!!

Δείτε επίσης: Παρέα ατόμων τίμησε τα 200 χρόνια από την επανάσταση με εθελοντισμό στον Άγιο Χαράλαμπο Γαβαλούς.

και...: Δεντράκι στην Γαβαλού σχημάτισε το σχήμα του σταυρού

Τα εντυπωσιακά αργυρά νομίσματα από το αρχαίο Τριχώνιο που κοσμούν το Ξενοκράτειον, το νέο αρχαιολογικό μουσείο του Μεσολογγίου.

Γράφει ο Σπύρος Συμεών.

Το αρχαίο Τριχώνιο ήταν μια από τις σπουδαιότερες πόλεις της Αιτωλίας. Βρισκόταν στο νότιο μέρος της λίμνης η οποία αργότερα πήρε το όνομα της από την σπουδαία αυτή πόλη. 

Σε ανασκαφές που έχουν γίνει τον τελευταίο αιώνα κατά καιρούς έχουν βρεθεί σπουδαία ευρήματα τα οποία εκτίθενται σε μουσεία, κυρίως της περιοχής.

Τα περισσότερα βρίσκονται στο υπέροχο αρχαιολογικό μουσείο του Θερμού, ενώ αλλά στο αρχαιολογικό μουσείο του Αγρινίου.

Φυσικά πλέον φιλοξενούνται αρκετά αρχαιολογικά ευρήματα και στο νέο αρχαιολογικό μουσείο της Ιερέας Πόλεως του Μεσολογγίου "Ξενοκράτειον".

Ανάμεσα σε αυτά τα ευρήματα είναι και αρκετά νομίσματα τα οποία βρέθηκαν στον χώρο του αρχαίου Ασκληπιείου του Τριχωνίου που βρίσκεται στην σημερινή Γαβαλού. 

Να σημειώσουμε εδώ ότι το αρχαίο Ασκληπιείο του Τριχωνίου είναι ένα από τα ελάχιστα τα οποία σώζονται στην ελληνική επικράτεια και δυστυχώς ως Αιτωλοακαρνάνες δεν έχουμε μελετήσει την ιστορία του σπουδαίου αυτού αρχαιολογικού χώρου αλλά και της γύρω περιοχής.

Πολλοί ήταν και οι στρατηγοί της αρχαίας Ελλάδας οι οποίοι προέρχονταν από το Αρχαίο Τριχώνιο για τους οποίους πολλές φορές γνωρίζουμε μέσα από επιγραφές που βρίσκονται σε άλλες αρχαίες πόλεις.

Όπως πάντα έτσι και τώρα συνεχίζουμε μέσα από το blog μας να παρουσιάζουμε τμηματικά κομμάτια της ιστορίας αυτού του τόπου με μόνο σκοπό την ανάδειξη κάθε πλευράς της ιστορίας. Έστω κι αν κάποιους τους ενοχλεί εμείς το πράττουμε για όσους έχουν την σιγά της γνώσης αλλά και μέσα από την αλληλεπίδραση αυτή κι εμείς οι ίδιοι να γνωρίσουμε κι άλλα στοιχεία της ιστορίας.

Στον χώρο όπου παρουσιάζονται τα νομίσματα στο "Ξενοκράτειον" ένα μεγάλο τμήμα είναι αφιερωμένο στα νομίσματα τα οποία όπως προείπαμε βρέθηκαν στο Ασκληπιείο του αρχαίου Τριχωνίου. Είναι όλα αργυρά  και εξαιρετικά σπάνια αλλά και εντυπωσιακής τέχνης μας δίνουν πολλές πληροφορίες και για την τοπική ιστορία αλλά και για την ευρυτερη. Μάλιστα μας αποδεικνύει την σπουδαιότητα του χώρου αυτού μιας και τα νομίσματα στην πλειοψηφία τους προέρχονται από κάθε πλευρά της αρχαίας Ελλάδος.

Το ότι έχουν βρεθεί στον χώρο του Ασκληπιείου μας δείχνει τον σπουδαίο ρόλο που αυτό είχε διαδραματίσει στον αρχαίο ελλαδικό χώρο μιας και πολίτες από πολλές πόλεις κράτη είχαν καταφθάσει στον χώρο αυτό.

Ας τα δούμε όμως επιγραμματικά όπως αυτά αναφέρονται στην προθήκη με σειρά:

1) Στατήρας Αίγινας (650-550 π.Χ.) ο οποίος έμπροσθεν απεικονίζει μια θαλάσσια χελώνα🐢 και όπισθεν είναι έγκοιλο διαιρεμένο σε 4 άνισα μέρη.

2) Δραχμή Τανάγρας (550-480 π.Χ.) η οποία έμπροσθεν απεικονίζει μια οκτώσχημη ασπίδα και το πίσω μέρος είναι διαιρεμένο σε τέσσερα τμήματα.

3) Τριώβολο Φλοιούντος ( 430-420 π.Χ. ) το οποίο έμπροσθεν απεικονίζει έναν ταύρο που εφορμά και όπισθεν το "Φ" σε έγκοιλο τετράγωνο.

4) Τριώβολο Αινιάνων ( 400-344 π.Χ. ) το οποίο έμπροσθεν απεικονίζει μια δαφνοστεφανομένη  κεφαλή του Δία και όπισθεν έναν μαχητή με ακόντιο και πέτασο.

5) Τρία Τετράδραχμα της Αθήνας ( 393- 3ος αιώνας ) τα οποία έμπροσθεν απεικονίζουν κεφαλή της Αθηνάς ενώ όπισθεν μία όρθια Γλαύκα.

6) Τριώβολο Οπουντίων Λοκρών ( 369-338 π.Χ.) το οποίο έμπροσθεν απεικονίζει την Κεφαλή της θεάς Δήμητρας ενώ στο πίσω μέρος απεικονίζεται ο Αίας σε στάση μάχης.

7) Δύο Τριώβολα Φωκίδος ( 357-346 π.Χ. ) τα οποία στο μπροστινό μέρος απεικονίζουν μια κεφαλή βοδιού ενώ στο πίσω μέρος την κεφαλή του Θεού Απόλλωνα.

8) Δραχμή Λάρισας ( 356-342 π.Χ. ) στην οποία μπροστά εικονίζεται μια Κεφαλή νύμφης Λάρισας και όπισθεν απεικονίζεται ένα άλογο 🐎.

9) Τετράδραχμο Φιλλίπου του Β' ( 342-328 π.Χ. ) όπου στο μπροστινό μέρος εικονίζεται η κεφαλή του Δία δαφνοστεφανομένη και στο πίσω μέρος ένας ιππέας.

10) Δραχμή Αλεξάνδρου του Γ' (  334-323 π.Χ. ) όπου μπροστά εικονίζεται η κεφαλή του Ηρακλή όπου φορά λεοντή και στο πίσω μέρος ο Δίας ένθρονος με σκήπτρο και αετό.

11) Πέντε Τριώβολα Σικυώνος ( 330-280 π.Χ. )όπου στο μπροστινό μέρος εικονίζει την Χίμαιρα  ,η Χίμαιρα ηταν ένα φοβερό τέρας, ένα μυθολογικό ζώο, που εξέπνεε φωτιά, είχε σώμα κατσίκας, κεφάλι λιονταριού, και η ουρά του κατέληγε σε φίδι. Σύμφωνα με άλλες περιγραφές είχε περισσότερα από ένα κεφάλια και συνηθέστερα το απεικόνιζαν ως τρικέφαλο, ενώ στο πίσω μέρος ένα περιστέρι με ανοιχτά φτερά. 

12) Τριώβολο Αιτωλικής Συμπολιτείας ( 323-290 π.Χ. ) όπου έμπροσθεν απεικονίζει μια Κεφαλή Αταλάντης με καυσία ( καυσία είναι ένα είδος καπέλου που μοιάζει θα λέγαμε με τον μπερέ και χρησιμοποιούταν συνήθως στην αρχαία Μακεδονία) ενώ όπισθεν απεικονίζεται ο Καλυδώνιος Κάπρος (Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Καλυδώνιος Κάπρος είναι γνωστό ένα φοβερό στο μέγεθος και στη δύναμη αγριογούρουνο, το οποίο έστειλε η θεά Άρτεμις για να τιμωρήσει τον βασιλιά της πόλεως Καλυδώνας στην Αιτωλία. Αργότερα καθιερώθηκε σε ετήσια βάση το κυνήγι του Καλυδώνιου Κάπρου στην αρχαία Καλυδώνα που βρίσκεται πλησίον της σημερινής πόλεως του Μεσολογγίου και πιο συγκεκριμένα βορειότερα του χωριού του Ευηνοχωρίου, με συμμετοχή σπουδαίων αντρών από όλη την Ελλάδα).

13) Τριώβολο Λοκρών ( 338-300 π.Χ. ) το οποίο μπροστά απεικονίζει μια Κεφαλή της Αθηνάς με κράνος και στο πίσω μέρος ο Αίας σε στάση μάχης.

14) Ημίδραχμο Βιοωτίας ( 338-315 π.Χ.) όπου έμπροσθεν εικονίζει μια Οκτώσχημη Ασπίδα ενώ στο πίσω μέρος έναν Κάνθαρο (ο κάνθαρος είναι είδος αρχαίου ελληνικού αγγείου με σχήμα ποτηριού με κάθετη λαβή αμφίπλευρα η οποία είναι συνδεδεμένη με το χείλος του αγγείου και με ψηλή καμπυλωμένη λαβή στο επάνω μέρος. Ως σκεύος είναι συνδεδεμένο με την λατρεία του θεού Διονύσου, και αποτελεί σύμβολό του).

Δείτε επίσης: Τρία περίτεχνα ευρήματα από το Αρχαίο Τριχώνιο

Ζήτω η Ελλάς!!! Χρόνια πολλά Έλληνες...

«Στο εξής δεν θα λέμε ότι οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες»

Η έκφραση αυτή που αποδίδεται στον Τσόρτσιλ αν και πολλοί ιστορικοί και ερευνητές τεκμηριωμένα αποδομούν αυτήν την απόδοση συμπεριλαμβάνει μέσα της αυτό το αδιανόητο για κάθε ανθρώπινο νου το οποίο έγινε το 1940.

Το Έπος του '40, εκεί που μια χούφτα Έλληνες κατόρθωσαν να σηκώσουν το ανάστημα τους κάνοντας υπερήφανους τους προγόνους τους ενώ όλοι οι Ευρωπαίοι υποτάχθηκαν χωρίς ουσιαστική αντίσταση.

Εκει, εκεί στον πόλεμο χάθηκαν πρόγονοι μας, κάποιοι δεν μπόρεσαν να ανευρεθούν καν, οικογένειες πέρασαν βουβά τον πόνο της απώλειας του ανθρώπου τους αλλά ήταν ταυτόχρονα υπερήφανες που ο άνθρωπος τους έπεσε για την πατρίδα!!!

Το λιγότερο που θα μπορούσαμε να κάνουμε είναι να ζωντανεύουμε τις μνήμες τους σε πείσμα όσων προσπαθούν χρόνια τώρα να τις διαγράψουν.

Χρόνια πολλά Έλληνες, Ζήτω η Ελλάς!!!

Μνημόσυνο για τους εκτελεσθέντες από τους ΕΑΜοκουμουνιστές τελέσθηκε στην Ι.Μ. Κατερινούς.

 

Κείμενο και φωτογραφίες: Φίλιππος Ε. Κανδρής

Στην Άνω Χώρα Ναυπακτίας το ημερολόγιο έγραφε 20 Αυγούστου του 1944 όταν εκτελέσθηκαν αφότου μεταφέρθηκαν με βάναυσο τρόπο στο σημείο 11 Μακρύνιοι.

Εκτελέσθηκαν με απάνθρωπο τρόπο από τους ΕΑΜοκουμουνιστές οι οποίοι προηγουμένως τους είχαν συλλάβει.

Λίγο αργότερα τα οστά τους μεταφέρθηκαν στην Ιερά Μονή Παναγίας Κατερινούς και τοποθετήθηκαν σε ειδικό μνημείο αφιερωμένο στους εκτελεσθέντες αυτούς Άνδρες. Ανάμεσα τους κι ένας ιερέας. Έκτοτε πάνω από το μνήμα-μνημείο τους κυματίζει πάντοτε η γαλανόλευκη ενώ αποτελεί ένα ιστορικό ακόμη σημείο της μονής που εκπέμπει στα πέρατα της Ελλάδος μας.

Σήμερα στο μοναστήρι της Κυράς της Μακρυνείας τελέσθηκε υπό τον  π. Θεμιστοκλή Σωτηρόπουλο εφημέριου της Ματαράγκας ιερό μνημόσυνο και το παρών έδωσαν συγγενείς των εκτελεσθέντων καθώς και ο προϊστάμενος του πυροσβεστικού κλιμακίου Μακρυνείας μαζί με έναν εθελοντή πυροσβέστη καθώς και ο αντιδήμαρχος Αγρινίου.

Επί του μνήματος το οποίο ήταν τυλιγμένο στα γαλανόλευκα τελέσθηκε ιερό τρισάγιο ενώ κατατέθηκε και δάφνινο στεφάνι κι ευθύς αμέσως έγινε προσκλητήριο των Πεσόντων.

Αιώνια η μνήμη τους.

Δυστυχώς η βία, τα λάθη και ο φανατισμός δεν έχει σταθερή πηγή προέλευσης.....

Το ολοκαύτωμα της Μακρυνείας.

Επιμέλεια: Δημήτριος Αλεξανδρής (για το karachaleikagavalous.blogspot)

Η ΕΝΕΔΡΑ ΣΤΗ ΜΠΟΥΓΛΑΣΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΗΣ ΜΑΚΡΥΝΕΙΑΣ

  

Στις 26 Ιουλίου του 1943 ολιγομελή ομάδα από 4 Γερμανούς, με ένα μικρό αυτοκίνητο, έφυγε από το Αγρίνιο με προορισμό την Μακρυνεία για το συνηθισμένο «πλιάτσικο» των χωριών. Μια ομάδα του εφεδρικού ΕΛΑΣ Γραμματικούς – Γαβαλούς έστησε ενέδρα στους Γερμανούς στη θέση Χασάναγα, πίσω από τον Μύλο της Μπουγλάστης με αποτέλεσμα δύο από αυτούς να σκοτωθούν και οι άλλοι να αιχμαλωτισθούν. Δύο αντάρτες της ομάδας οδήγησαν τους αιχμαλώτους προς το Μοναστήρι της Κατερινούς, όμως κατά την διαδρομή ο ένας αιχμάλωτος κατάφερε να διαφύγει και κρυπτόμενος έφτασε στο Τριχώνιο. Με βάρκα πέρασε απέναντι στα Αμπάρια Παναιτωλίου και από εκεί πήγε στο Αγρίνιο, όπου ανέφερε το όλο γεγονός στην Γερμανική Διοίκηση. 

Την επόμενη ημέρα 27-7-1943 ξεκίνησε από το Αγρίνιο μια Γερμανική φάλαγγα με τανκς, φορτηγά και μοτοσικλέτες. Σε αντίποινα για την παραπάνω ενέδρα και τον θάνατο των δύο γερμανών στρατιωτών, η φάλαγγα επιδόθηκε στη συστηματική καταστροφή των χωριών της Μακρυνείας και στη δολοφονία αμάχων πολιτών που βρέθηκαν στο πέρασμά της. Συνεργεία Γερμανών στρατιωτών, αφού αφαιρούσαν από κάθε σπίτι χρήσιμο και εμπορεύσιμο υπήρχε, στη συνέχεια έριχναν κάποια σκόνη και με έναν πυροβολισμό το σπίτι παραδίδονταν στις φλόγες. 

Η καταστροφή κράτησε δύο μέρες από το Ζευγαράκι έως τα Σιταράλωνα και η Μακρυνεία μετατράπηκε σε κρανίου τόπο – σωρό ερειπίων. 

«Στα τέλη Ιουλίου, μία ανταρτική ενέδρα στην παραλιακή ζώνη, νοτίως του Αγρινίου, προκάλεσε στην γερμανική πλευρά απώλειες που ανήλθαν σε ένα νεκρό και οκτώ αγνοούμενους. Η απάντηση ήταν άμεση και τα μέτρα δραστικά, μετά την επιχείρηση αντεκδίκησης στη ζώνη του συμβάντος, έχασαν την ζωή τους εκατό ¨εχθροί¨ και πυρπολήθηκαν τέσσερα χωριά. Και στην περίπτωση αυτή η ¨λογική¨ της συλλογικής ευθύνης είχε εφαρμοστεί απαρέγκλιτα από τα στρατιω¬τικά επιτελεία»1. 

Από την καταστροφή οικιών στο Ζευγαράκι μετά την ανατίναξη της γέφυρας στην Συκιά, την πυρπόληση των οικιών το 1943, αλλά και τις καταστροφές που προκλήθηκαν τον επόμενο Αύγου στο του 1944, έχουμε τον ακόλουθο κατάλογο κατεστραμμένων οικιών στα χωριά της Μακρυνείας2.

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΤΕΣΤΡΑΜΜΕΝΩΝ ΟΙΚΙΩΝ ΑΝΑ ΧΩΡΙΟ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΙΤΑΛΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ3 

Σαν να μην έφτανε αυτό, δηλαδή η καταστροφή της περιουσίας του άμαχου πληθυσμού, οι εγκληματίες κατακτητές με σύνταξη τακτικού στρατού, ξεχύθηκαν με τανκς στον κάμπο της Μακρυνείας. Εκεί είχαν καταφύγει ηλικιωμένοι άνθρωποι, ανάπηροι, γυναίκες και μικρά παιδιά, οι οποίοι δεν κατάφεραν να διαφύγουν προς το δάσος του Αράκυνθου και ξεκίνησε ένα από τα μεγαλύτερα και τρομερότερα εγκλήματα των Γερμανών. Πραγματοποιήθηκε το ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΗΣ ΜΑΚΡΥΝΕΙΑΣ. 

Μέσα στα σπαρτά, στα αμπέλια, στα χαντάκια και κάτω από τις ελιές, ομάδες από γυναικόπαιδα εκτελέστηκαν με τον πλέον ειδεχθή τρόπο. Δύο μέρες κράτησε το ανθρωποκυνηγητό του κάμπου. Οι κάτοικοι που διέφυγαν προς το βουνό, παρακολουθούσαν το μεγάλο φονικό από τις ράχες του Αράκυνθου. Όταν οι Γερμανοί τελείωσαν το καταστροφικό τους έργο, έφυγαν για το Αγρίνιο. Οι Μακρύνειοι στη συνέχεια κατεβαίνοντας είδαν τα καμένα και κατεστραμμένα σπίτια τους, διαπίστωσαν την καταστροφή και το δράμα της ανθρωποσφαγής. Βρέθηκαν ολόκληρες οικογένειες δολοφονημένες, γιατί όποιος βρίσκονταν μπροστά σε Γερμανό εκτελούνταν. Μέσα σε σκηνές αλλοφροσύνης που κράτησαν όλη τη νύχτα, θρηνούσαν τους αδικοχαμένους συγγενείς και συγχωριανούς τους. Στη Γραμματικού, η οικογένεια (ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗ) τυφλώθηκε με τον πιο φρικώδη και απάνθρωπο τρόπο, επίσης γαζώθηκαν με πολυβόλα ολόκληρες οικογένειες4. Στο ίδιο χωριό εκτός από τις οικίες έκαψαν και το Δημοτικό Σχολείο. Στη Γραμματικού και στη Γαβαλού, ξέσπασε η μανία των Γερμανών. Όπως φάνηκε οι κατακτητές είχαν πληροφορίες από συνεργάτες τους για το μεγάλο αντιστασιακό κίνημα των δύο χωριών. 

Τον Ιούλιο του 1943 η οικογένεια της Ιωάννας Γιαννούζη, όπως και άλλοι συγχωριανοί τους, παραθέριζαν ψηλά στον Αράκυνθο, στο Κελί. «Εκεί στον καθαρό αέρα του βουνού, ξεχνούσαμε κάπου κάπου τη μαύρη σκλαβιά που πλάκωνε την πατρίδα μας. Μια μέρα όμως στα τέλη Ιουλίου, ακούστηκαν ξαφνικά αραιοί πυροβολισμοί που γρήγορα άρχισαν να πυκνώνουν και να γίνονται δυνατότεροι. Καθώς λοιπόν πύκνωναν και δυνάμωναν οι απαίσιοι κρότοι της συμφοράς, τα μεγαλύτερα κορίτσια, πετάχτηκαν έξω από τα τσαντίρια τους, φωνάζοντας :¨Τα σπίτια μας….τα σπίτια μας¨ και σπαράζοντας στο κλάμα δέρνονταν απελπισμένα. Όταν όμως άρχισε να τρέμει η γη κάτω από τα πόδια μας και οι κρότοι τ΄ολέθρου να ακούγονται πιο δυνατά φοβήθηκα, πως οι Γερμανοί είναι πια πολύ κοντά μας. Η μητέρα μου το κατάλαβε, με πήρε στην αγκαλιά της και με καθησύχασε. 

Την επόμενη μέρα μόνο τα ασυνήθιστα σοβαρά και συλλογισμένα πρόσωπα των γειτόνων μας και τα κατεβασμένα τους κεφάλια, θύμιζαν αυτό το απάνθρωπο, άνανδρο περιστατικό. Ήθελα να πιστεύω, ήταν ένα κακό όνειρο, ένας κακός εφιάλτης και πως σαν θα ξαναπήγαινα στο χωριό και θα κατέβαινα στη δημοσιά, θα έβλεπα και πάλι άθικτα τα πανέμορφα σπίτια και τους ολάνθιστους κήπους και τα μπαλκόνια, όπως ακριβώς τα είχαμε αφήσει. Όμως δεν έγινε έτσι, αφού όταν αργότερα κατεβήκαμε στο χωριό μαζί με τ΄άλλα παιδιά δεν αντικρίσαμε τίποτ΄άλλο καπνισμένους τοίχους χωρίς πορτοπαράθυρα και στέγες. Ο πόλεμος αυτοπροσώπως είχε περάσει από το ειρηνικό χωριό μας, αφήνοντας το αποτρόπαιο επισκεπτήριό του. Δεν ήταν λοιπόν όνειρο. Ήταν εμπειρία»5. 

Τριάντα έξι (36) ήταν συνολικά τα θύματα του άμαχου πληθυσμού της Μακρυνείας που δολοφονήθηκαν από τους Γερμανούς στις 27/28-7- 1943. 

Στο Κάτω Κεράσοβο ο Γεώργιος Θ. Κόκκορος, στις Παπαδάτες οι Βελισάριος Χρ. Κίτσος, Αλέξιος Λανόπουλος, Ανδρέας Λανόπουλος, Σταύρος Θ. Μπαλτάς, Ανδρέας Πανόπουλος και Ανδρέας Δ. Στέκας, στην Ματαράγκα η Βασιλική Ακαρέπη και ο Νικόλαος Θ. Χολής από τα Κλεισορεύματα. Στην θέση «Παλιοκόνακα» Γραμματικούς η Αγγελική Θάνου και η Αγαθή Σπ. Κοτοπούλη, στη θέση «Ψυχέϊκα» Γαβαλούς ο Λάμπρος Κοτρότσος, στη θέση «Κάτσες» Γραμματικούς ο Γεώργιος Κουζέλης και στη θέση «Γερακούλα» Γραμματικούς οι : Βασιλική Κ. Καλιακμάνη, Γε¬ώργιος Καλιακμάνης, Γιαννούλα Καλιακμάνη, Σοφία Καλιακμάνη, Χα¬ράλαμπος Καλιακμάνης και Χαραυγή Καλιακμάνη. Στην Γαβαλού και στη θέση «Τραγάνα» οι: Βαρβάρα Δημητρέλη, Παρθενόπη Δημητρέλη, Αντώνιος Δημητρέλης, Αθανάσιος Δίπλας από την Μυρτιά, Δημήτριος Ζωγόπουλος από το Παναιτώλιο, Γεράσιμος Κουρσάρης, Στέφανος Μπαλάς, Παναγιώτης Πιεράτος και Αθανάσιος Τραγουλιάς, ενώ μέσα στο χωριό ο Βασίλειος Κωνσταντάκης (Καρατσώρης). Στη θέση «Άμπλας» του Τρι-χωνίου οι Νικόλαος Κουτσής και Κώστας Μουστάκας από την Δερβέκι¬στα, ενώ μέσα στο χωριό οι Ζώης Καλτσάς και Ανδρέας Σιαμπαλής. Στην Μπουρλέσια η Αικατερίνη Βασιλείου και η Βασιλική Καρκατσούλη. Στον Δαφνιά ο Βασίλειος Μπάρλας. 

Στους παραπάνω αμάχους πρέπει να προστεθούν: η Βασιλική Ι. Κολτσίδα από το Ζευγαράκι που σκοτώθηκε από όχημα του Ιταλικού Στρατού, (13-11-1941), ο παράλυτος γέροντας Ζάχος Μπούνας από την Γραμματικού που δολοφονήθηκε πάνω στο κρεβάτι του, στην επόμενη επέλαση των Γερμανών τον Αύγουστο του 1944, όπως και η Βασιλική Λέτσα που σκοτώθηκε από βλήμα όλμου στο Παλαιοχώρι (6-8-1944). Ο μαθητής Λάμπρος Σιάσκος ηλικίας 18 ετών που σκοτώθηκε στη Γαβαλού από έκρηξη χειροβομβίδας (31-3-1944), ο Ευθύμιος Πολύζος ετών 16 από την Άνω Μακρυνού που σκοτώθηκε από έκρηξη χειροβομβίδας στο χωριό του (15-6-1941). Οι συγχωριανοί του Αθανάσιος Καρναχωρίτης και Φίλιππος Τσιούμος που δολοφονήθηκαν στο χωριό τους με βάναυσο τρόπο, στις 9-9-1943 και τέλος ο Ηλίας Σταυρόπουλος από την Κάτω Μακρυνού που δολοφονήθηκε στο χωριό του το 1944, επειδή αρνήθηκε να εκτελέσει διαταγή των Γερμανών. Έτσι ο αριθμός των Μακρύνειων αμάχων που έχασαν την ζωή τους ανέρχεται σε σαράντα τέσσερις (44)6. 

Σα να μην έφτανε η καταστροφή περιουσιών και το φονικό, αμέσως μετά διατάχτηκε από τους Γερμανούς, η άμεση εκτόπιση του πληθυσμού προς την Ορεινή Τριχωνίδα και Ναυπακτία. Όλοι οι άνθρωποι, φορτωμέ¬νοι με τα εναπομείναντα υπάρχοντά τους, πήραν το δρόμο προς τα βουνά αφήνοντας πίσω τους στάχτες και ερείπια. Όταν επέστρεψαν μετά από 50 περίπου ημέρες στα χωριά τους άρχισαν να κατασκευάσουν πρόχειρα καταλύματα για τις οικογένειές τους. Πισσόχαρτο για στέγη πάνω στους ερειπωμένους τοίχους και γύρω-γύρω τσιατμάδες από λυγιές ή καλαμί¬δες και λάσπη, χωρίς σκεπάσματα, χωρίς κρεβάτια νηστικοί και άρρωστοι, προσπάθησαν να επιζήσουν. 

 

Ο Ιωάννης Τσάτσος κάτοικος τότε του οικισμού Βαρκά Λιθοβουνίου θυμάται: «Εμάς, μας έδιωξαν από τον τόπο μας, απ’ τα χωριά μας, εξόριστοι, φυγάδες για 42 ημέρες στα χωριά της ορεινής Ναυπακτίας. Όμως μετά από 20 ημέρες εγώ, ο Ηλίας Βελάνας και ο αείμνηστος Ιωάννης Βελάνας, ήρθαμε στο χωριό για να δούμε τι γίνεται! Καθώς νύχτωσε φοβισμένοι μείναμε στο λιβάδι του κ. Αρτέμη, δυτικά του Εύηνου ποταμού, μεταξύ του Θέρμου, των λουτρών Στάχτης και Δερβέκιστας (Ανάληψη). Εκεί ήταν μια ομάδα περίπου δέκα ατόμων που μας φιλοξένησαν. Ενώ περιμέναμε να γίνει ρήψη πολεμικού υλικού από τα αεροπλάνα, όπως μας είπαν αυτοί που μας φιλοξένησαν, κατά τις 10 το βράδυ ακούσαμε τα εχθρικά αεροπλάνα και μια φωνή “ενισχύσατε φωτιές, ενισχύσατε φωτιές”, και άρχισαν να πέφτουν οι βόμβες. Σαν κυνηγημένοι λαγοί φύγαμε για το Αβαρίκο, εκεί μείναμε ένα βράδυ και την επομένη πήγαμε στο χωριό. Φτάνοντας στο αμπέλι είδα σε μακρινή απόσταση δύο Γερμανούς που έτρωγαν αχλάδια. Τρέχω και ειδοποιώ τον μπάρμπα - Νώντα Βελάνα να φύγει γρήγορα διότι οι δύο Γερμανοί βρίσκονται χαμηλά στο χωριό. Αυτός παίρνει το μονόκανο και ανεβαίνει στα βράχια. Γύρισε στην καλύβα του, αφότου φύγανε οι Γερμανοί. Στο χωριό μείνανε μόνο δύο άτομα όλα και όλα, γιατί ήταν υπερήλικες, ο Νώντας Βελάνας και ο Πέτρος Βελάνας. 

 

Αλήθεια! Τι τα θυμάμαι όλα αυτά! “Δίσεκτα” χρόνια, δύσκολα χρόνια, ο φόβος του πολέμου, ο φόβος του κατακτητή. Άσχημες εμπειρίες, παραδείγματα για τους επόμενους, τους νεότερους που δεν γνωρίζουν τι σημαίνει να ζεις χωρίς να ξέρεις τι θα σου ξημερώσει η επόμενη ημέρα, που η στέρηση του σπιτιού σου, των αγαθών σου, της ελευθερίας σου, της ζωής σου και της ζωής των οικείων σου και των φίλων σου ανήκαν στην απόφαση και τη θέληση του κατακτητή. 

Δεν έχω τίποτα άλλο να πω! Υγεία και ελευθερία. Ελευθερία και ειρήνη. Ειρήνη, ειρήνη, ποτέ πια πόλεμος, μακριά, μακριά του!!!»7. 

Στα άμαχα θύματα της Μακρυνείας, θα πρέπει να προστεθεί και ο Αναστάσιος Βελάνας από το Λιθοβούνι που εκτελέστηκε μαζί με όλα τα μέλη της οικογένειάς του στη Δράμα από τους Βουλγάρους το 1941, για να μην τους παρασύρει η λήθη8. 

 

Η πυρπόληση των χωριών της Μακρυνείας, η εκτέλεση των αμάχων και η εκτόπιση των κατοίκων, αναφέρονται στην ακόλουθη από 11-8- 1943, εμπιστευτική αναφορά της Διοίκησης Χωροφυλακής Αιτωλίας, προς τη Διεύθυνση Χωροφυλακής του Υπουργείου Εσωτερικών, η οποία χαρακτηρίζει την ενέδρα στη Μπουγλάστη «ανόητον και αντιεθνικήν ενέργεια των ενόπλων χωρικών»9. 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. MA. RH 19VII : «Tagesmeldung Okdo H.Gr. F.»an OB Sudost (Okdo H.Gr. F), 27 και 29 – 7 – 1943. 

2. Λιθοβουνιώτικα Νέα: «Το Ολοκαύτωμα της Μακρυνείας», φύλλο 43 Απρίλιος-Μάϊος-Ιούνιος 2015, σελ 3.

3. Νίκος Γ. Ζιάγκος: «Αγγλικός Ιμπεριαλισμός και Εθνική Αντίσταση 1940-1945», τόμ. 1ος, 2ος, 3ος, 4ος, 5ος, Αθήνα 1978.

4. Διονύσιος Αυρηλιώνης : «Πρόσκαιρον Νοσοκομείον Ε.Ε.Σ. Γαβαλούς Μακρυνείας», Αθήνα 1946, σελ. 12. 

5. Εφημερίδα «Μακρυνεία», φύλ. 120, Δεκέμβριος 2010 – Ιανουάριος 2011, σελ. 2. Ιωάννα Γιαν¬νούζη : «Γαβαλιώτικες Μνήμες». 

6. Δημήτρης Αλεξανδρής : «Η Μακρυνεια στον ευρύτερο χώρο της Αιτωλίας», Μέρος 2ο , Αθήνα 2019.

7. Προφορική Μαρτυρία Ιωάννη Τσάτσου στην Εφημερίδα «Λιθοβουνιώτικα Νέα», αριθμ.φύλλου 20, 2009. 

8. Δημήτρης Αλεξανδρής : «Το Ηρώον των Μακρύνειων Αγωνιστών και Πεσόντων», Αθήνα 2012.

9. ΓΑΚ Αρχεία Νομού Αιτωλοακαρνανίας.

Η "μάχη της Γαβαλούς".

 

Επιμέλεια ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΓΑΒΑΛΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΥ

 Αρχές Νοεμβρίου του 1822, οι Τούρκοι βρίσκονταν έξω από την πόλη του Μεσολογγίου και την πολιορκούσαν. Ο Ανδρέας Λόντος, που είχε περάσει μαζί με άλλους Πελοποννήσιους στην Ρούμελη, με στρατήγημα ξεγέλασε τον Μεχμέτ Πασά των Σαλώνων και φοβούμενος από την δήθεν μεγάλη στρατιωτική δύναμη του Λόντου, ο Πασάς εγκατέλειψε τα Σάλωνα.

«Άμα δε έφυγεν, ο Ανδρέας Λόνδος γνωρίζων το φτάσιμο των Τουρκών έξωθεν του Μεσολογγίου, έτρεξε διά ξηράς δια να κτυπήση τους πολιορκούντας από τα νώτα και ούτω να βοηθήση τους πολιορκούμενους. Διαβαίνων από τας επαρχίας της Ρούμελης, εζήτει την συνδρομήν και την βοήθεια των Οπλαρχηγών εκείνων και από μεν τα Σάλωνα του έδωσεν ο Πανουργιάς υπό τας διαταγάς του τον Χαλμούκην με 250 στρατιώτας, από δε το Μαλανδρίνον και Λιδορίκι του του έδωσεν ο Καλτοδήμος τον Χαλβατζήν με 250 στρατιώτας, μετά των οποίων φθάσας άνωθεν της Ναυπάκτου, συναπάντησε τον Γεώργιον Τσόγκαν και Αλέξιον Βλαχόπουλον ερχομένους από Μεσολόγιον με περίπου 250 στρατιωτών, οίτινες εχωρίσθησαν εκείθεν την ώραν, καθ΄ην οι εχθροί εκτύπησαν εις το Κεφαλόβρυσον έξωθεν του Μεσολογγίου και τους εχάλασαν.

  Ο Λόνδος αφού τους είπεν τον σκοπόν του, επροσπάθησε να τους κάμη να επιστρέψουν και αυτοί προς τον ίδιον σκοπόν, αλλ΄αυτού δεν το εδέχθησαν, λέγοντας ότι, ο σκοπός του δεν τελεσφορεί. Καθότι το πνεύμα των κατοίκων των μερών εκείνων είναι εις το προσκύνημα. Επροσπάθησαν δε να τον εμποδίσουν, δια να περάσουν όλοι μαζίεις την Πελοπόννησον, απ΄όπου να μεταβούν διά θαλάσσης εντός του Μεσολογγίου. Πλην ο Λόνδος, μη γνωρίζων τα μέρη εκείνα, δεν τους επίστευσεν και επροχώρησεν εις τα εμπρός. Αυτοί είχαν μεθ΄αυτών τον Κώσταν Χορμόβαν και Κούσταν Μάκον με περίπου 100 στρατιώτας, Αλβανούς Χριστιανούς, τους οποίους ο Λόνδος εβάσταξεν μεθ΄αυτού υπό μισθόν και τον ηκολούθησαν εις την εκστρατείαν.

  Διαβαίνοντας δε και από τα Κράββαρα τον ηκολούθησαν όλοι οι Κραββαρίται οπλοφόροι με τους Καπιταναίους των και έφτασεν εις το Απόκουρον με περίπου 2.000 και εσταμάτησε περί τις πέντε ημέρας, εξ αιτίας των διαβουλών και των επιβουλών του Σιαδήμα, όστις είχεν συνεχή και πιστήν ανταπόκρισιν με τους Τούρκους. Μαθών τον εκεί ερχομόν του ο Καραϊσκάκης, έστειλεν τον Φραγκίσταν  υπό τας διαταγάς του με 250 στρατιώτας. Εκεί έφτασαν προς αυτόν και ο Σύψας, Αλέξιος Μορελάς και Πέτρος Ντόβας με 300 επιλέκτους στρατιώτας του Μακρή, φέροντες και ένα γράμμα του ιδίου προς τον Λόντον, με το οποίον του έλεγεν, ότι αυτός μεν εμβήκε κρυφίως διά ξηράς εις το Μεσολόγγιον, το δε σώμα του το στέλνει προς αυτόν, δια να μείνη υπό τας διαταγάς του. Ενδυναμωθείς ο Λόνδος, διασκέδασε τας σκευορίας του Σαδήμα και αποφάσισε να προχωρήσει εις τα εμπρός.

  Έφτασεν εις τα χωρία του Ζυγού Μπουτήνα και Μπουρλέσια, όπου εστρατοπέδευσεν. Εις την Γαβαλού, απέχουσαν μισήν ώραν πέραν του Μπουρλέσια, ήταν εστρατοπεδευμένοι οι Τούρκοι και πέραν της Γαβαλούς εις τα Κερασοβύτικα Καλύβια, ο Μεχμέτ Πασάς, ανεψιός του Ομέρ Βρυώνη. Η Γαβαλού είναι εις λόφον, έχουσα πέτρινας οχυράς οικίας. Και ο Λόνδος ευρεθείς Αρχηγός τόσο πολλού και καλού Στρατού, απεφάσισε να προσβάλλη την Γαβαλού, αφού προηγουμένως στείλη  εν σώμα να τοποθετηθή μεταξύ Γαβαλούς και Κερασοβύτικων Καλυβίων, διά να εμποδίση την προς αυτούς από τα Κερασοβύτικα Καλύβια ελπιζομένην βοήθειαν. Αλλά δια την μεταξύ του Σύψα και του Χαλβατζή ζηλοτυπίαν, ανοίχθη η μάχη, πριν σταλθή το μεταξύ των ειρημένων χωρίων σώμα. 

  Εν τοσούτω το χωρίον της Γαβαλούς εκτυπήθη πανταχόθεν, επάρθησαν τρεις ή τέσσερες οικίαι από στρατιώτας Πελοποννησίους και μ΄όλον ότι ήλθε βοήθεια εις τους εν τη Γαβαλού εχθρούς από τα Κερασοβύτικα Καλύβια, εξ αιτίας της ανωτέρω ελλείψεως του μεταξύ των χωρίων προαποφασισθέντος σώματος, οι εχθροί αφεύκτως εδιώκοντο και το χωρίον εκυριεύετο εάν έλειπεν η διχόνοια μεταξύ Σαφάκα και Πιλάλα, Καπιταναίων των Κραββάρων.

  Εκ τούτων οι εχθροί υπερίσχυσαν και ο Λόνδος υποχωρήσας επέστρεψεν εις την Μπουτήναν, όπυ εστρατοπέδευσεν. (Όταν ταύτα εγένετο περί την Γαβαλού, ο Ανδρέας Ζαΐμης, Πέτρος Μαυρομιχάλης και Κανέλλος Δεληγιάννης  ευρίσκοντο εντός του Μεσολογγίου με όσους αναφέρει ο αοίδιμος Συγγραφεύς στρατιώτας). Εκεί διαλογιζόμενος τους λόγους των Τσόγκα και Βλαχόπουλου, ο Ανδρέας Λόνδος, βλέπων ότι δεν θέλει δυνηθή να δώση έξωθεν βοήθεια εις το Μεσολόγγιον, απεφάσισε την οπισθοδρόμισήν του. Όθεν φτάσας με το σώμα του εις τα Τριζώνια και ακολουθούμενος από το σώμα του Μακρή, το οποίον του ήτον αναπόσπαστον, κατά τας διαταγάς του Αρχηγού του, μετέβη διά των Γαλαξιδιώτικων πλοίων εις την Βοστίτσαν και έδραμε μετ΄αυτών εις τα Μαύρα Βουνά των Πατρών».

Από το βιβλίο με τίτλο «Υπομνήματα περί της Επαναστάσεως των Ελλήνων, από το 1821 έως το 1823» του Μητροπολίτου Παλαιών Πατρών Γερμανού γραμμένο από τον Καλλίνικο Καστόρχη στην Αθήνα το 1837, σελ. 256-258.

                                                                        

Παρέα ατόμων τίμησε τα 200 χρόνια από την επανάσταση με εθελοντισμό στον Άγιο Χαράλαμπο Γαβαλούς.

 

Του Σπύρου Συμεών

Φέτος γιορτάζουμε τα 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση και μπορεί οι εκδηλώσεις υπό την χορηγία κρατικών θεσμών να είναι για λίγους αλλά δεν είναι λίγοι αυτοί που τιμούν με τον δικό τους τρόπο αυτήν την επέτειο.

Η πρόθεση τους ήταν να πραγματοποιήσουν μια μικρή εθελοντική πράξη ανήμερα της 25ης Μαρτίου αλλά λόγω και των περιοριστικών μέτρων που ίσχυαν για την πανδημία μετέφεραν αυτή για σήμερα στις 29 Μαΐου 2021 και όχι τυχαία αλλά ήθελαν να συν-πέφτει με μια σημαντική ημερομηνία για το έθνος μας.

Έτσι νωρίς το μεσημεράκι ο Ελενίτσα Γρίβα, ο Φώτης Σ. Κόκκαλης, ο Ανδρέας Τσοκάντας και ο Σπυρίδων Σ. Καραχάλιος μαζί με τον ταπεινό τους εξοπλισμό μετέβησαν οδικώς έως ενός σημείου και από εκεί και μετά με πεζοπορία 40 λεπτών στον Άγιο Χαράλαμπο παλιογαβαλούς.

Γιατί όμως στον Άγιο Χαράλαμπο;
Για δυο λόγους. Πρώτον εκεί πλησίον βρισκόταν και η οικία του οπλαρχηγού του Ζυγού που διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο στην επαναστατημένη δυτική Ελλάδα Δημητρίου Μακρή και δεύτερον διότι το εκκλησάκι του Αγίου Χαραλάμπους λόγω του απόμακρου της περιοχής είναι κάπως ξεχασμένο.

Εκεί επιμελήθηκαν μιας μαρμάρινης πλάκας η οποία αναγράφει σχετικά με τον Δημήτριο Μακρή καθώς και μιας καθοδηγητικής πινακίδας. Έπειτα άναψαν ένα κεράκι στην ερειπωμένη οικία του Μακρή η οποία δυστυχώς ποτέ δεν συντηρήθηκε (θα πει κανείς μα στην μέση του πουθενά ποιος θα έδιδε σημασία για ένα ερείπιο. Μα δεν είναι ένα οποιοδήποτε οίκημα αλλά το οίκημα του οπλαρχηγού Δημητρίου Μακρή ο οποίος απελευθέρωσε  πολλές περιοχές της Δυτικής Ελλάδος) και έψαλλαν τον Εθνικό Ύμνο.

Στην πινακίδα τοποθετήθηκε και μικρό κάδρο του Δημητρίου Μακρή αντίγραφο αυτού που βρίσκεται στο μουσείο ιστορίας του Μεσολογγίου και πλέον ο Δημήτριος Μακρής ατενίζει ξανά τα λημέρια του έστω με αυτόν τον τρόπο.

Μετά από αυτό κατευθύνθηκαν στο εκκλησάκι του Αγίου Χαραλάμπους όπου αφού το ευπρέπεισαν, το καθάρισαν και τοποθέτησαν εικόνες στην κόγχη του ιερού καθώς και κάλυμμα στην Αγία Τράπεζα  και ποδιά στο προσκυνητάρι του αγίου στο οποίο επίσης τοποθετήθηκε καινούρια εικόνα. 

Τα χρώματα και τα υλικά για τις σημάνσεις ήταν δώρημα του Φωτίου Κόκκαλη, το κάλυμμα και η ποδιά ήταν έργο της Ελενίτσας Γρίβα, δωρεά της γηραιής ιεροραφτριας κ. Κούλας από το Παναιτώλιο και της κ. Ράμμου από το Αγρίνιο. Η εικόνα της Αναστάσεως η οποία τοποθετήθηκε άνωθεν της Ωραίας Πύλης ήταν δώρημα της Αυγής  Κοκολίνη και η εικόνα του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης στην κόγχη του ιερού αποτελεί αφιέρωμα της Ελενίτσας Γρίβα. Οι υπόλοιπες  εικόνες (Αγίου Σπυρίδωνα, Αγίου Βασιλείου και Αγίου Λουκά Κριμαίας) καθώς η όλη ιδέα ήταν του Σπυρίδωνα Σ. Καραχάλιου. Η εικόνα του Αγίου Χαραλάμπους στο προσκυνητάρι  ήταν αφιέρωμα του πατρός του, Σωτηρίου Καραχάλιου.

Το εκκλησάκι του Αγίου Χαραλάμπους αναγέρθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 70 με αρχές της δεκαετίας του 80 πλησίον του σημείου του οποίου βρισκόταν παλιότερα παλιός ναός του Αγίου Χαραλάμπους. Εκεί που προσευχόταν και ο Δημ. Μακρής.

Κάποια στιγμή τον περιβάλλοντα χώρο τον περιέβαλαν κατσικάκια της περιοχής.

Το σούρουπο έφτασε κι έτσι τέλεσαν και το απόδειπνο μετά χαιρετισμών του Αγίου Χαραλάμπους και πήραν τον δρόμο της επιστροφής.

Η κίνηση τους αυτή είχε καθαρά συμβολικό χαρακτήρα και μια μικρή ένδειξη τιμής προς τους προγόνους τους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία, γνωστών και αγνώστων και η δημοσιοποίηση αυτής της κίνησης από δικής μου πλευράς (διότι οι ίδιοι δεν ήθελαν) έχει ως στόχο την κινητοποίηση κι άλλων τέτοιων ενεργειών που μπορεί μεν να είναι απλές και ταπεινές αλλά γίνονται με αγάπη και σεβασμό προς τους προγόνους μας και ίσως έτσι παρακινήθουν κι άλλοι οι οποίοι ίσως έχουν και μεγαλύτερες δυνατότητες κι έτσι κομμάτια της ιστορίας και της παράδοσης μας για τα οποία δεν έχουν ασχοληθεί ιδιαιτέρως να συνεχίσουν να ζουν και να μεταφέρουν την ιστορία που κουβαλάνε.