Σελίδες

Τρίτη 12 Μαρτίου 2024

Ο ξεσηκωμός λίγο πριν την επανάσταση του '21. Ο Δημήτριος Μακρής στο Περιθώρι Αιτωλοακαρνανίας


Γράφει ο Σπυρίδων Σ. Καραχάλιος 


Στις 25 του Μάρτη εκείνου του μακρινού 1821 ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση.

Ξεκίνησε;

Εκείνη ήταν η πρώτη φορά που θυμήθηκαν οι Έλληνες να αποτάξουν τον Οθωμανικό. Επί 400 χρόνια δεν θέλησαν να απελευθερωθούν;

Επί 400 χρόνια οι Έλληνες επαναστατούσαν κατά καιρούς και προσπαθούσαν για έναν πιο γενικό ξεσηκωμό αλλά μάταια. Περιοριζόταν σε ξεσηκωμούς σε στενα γεωγραφικά όρια και αυτό ήταν το μειονέκτημα των και ο λόγος που καταπνιγόταν άμεσα κάθε πράξη επανάστασης.

Τα χρόνια όμως πριν το 1821 υπήρχε μία έντονη δραστηριότητα και πολλές επαναστατικές δράσεις που έφεραν αρκετούς Έλληνες στο να αντιληφθούν αυτό το μειονέκτημα και να πάρουν την απόφαση να δράσουν.

Βοηθήθηκαν βέβαια με την ¨δημιουργία¨ της ιδέας της Φιλικής Εταιρίας και του τι κρυβόταν πίσω από αυτήν. Αυτό τους έδωσε το έναυσμά αλλά και την πίστη ότι αυτήν την φορά δεν είναι μόνοι αλλά ξεκινά κάτι οργανωμένο όχι μόνο από την πλευρά των Ελλήνων αλλά και από το…ξανθόν γενος…

Κι ενώ πίστεψαν στην έξωθεν βοήθεια η οποία ουσιαστικά δεν υπήρξε ποτέ πέραν κάποιων μεμονωμένων δράσεων φιλελλήνων αλλά και Ελλήνων του εξωτερικού λ.χ Ι. Καποδίστριας, πέτυχαν το ακατόρθωτο έως τότε. Να ενωθούν και στηριζόμενοι μόνο στις δικές τους δυνάμεις (πιστεύοντας βέβαια ότι κάτι κινούσε τα νήματα από το εξωτερικό) να φτάσουν με πολύ κόπο, θυσία και αίμα στο ποθούμενο. Στην Ελευθερία.

Στην ιστορία έμεινε η 25η Μαρτίου του ’21 ως η έναρξη της Εθνικής παλιγγενεσίας, της επαναστάσεως γιατί οι Έλληνες θελήσανε οργανωμένα από άκρη σε άκρη της χώρας να αποτάξουν τον τούρκικο ζυγό και ορίσανε μια ημερομηνία. Η Ημερομηνία αυτή επιλέχθηκε να συμπίπτει με μία μεγάλη χριστιανική γιορτή. Οι Έλληνες ήθελαν την ευλογία της εκκλησίας σε αυτό μιας και η θρησκεία είναι ένα από αυτά που ενώνουν ένα Έθνος. Δεν θα μπορούσε να είναι και μια άλλη γιορτή της χριστιανοσύνης; Ενδεχομένως εκεί την ημέρα της Αναστάσεως; Ώστε να δοθεί μια ακόμη πιο έντονη σημασιολογικά ως προς το ποθούμενο και τον αγώνα τους έννοια; Αυτή της Αναστάσεως του Έθνους των Ελλήνων;

Μα το Έθνος των Ελλήνων δεν είχε πεθάνει. Ζούσε και δρούσε. Απλά ήτο κάτω από ζυγό κατακτητών. Πέραν αυτού όσο πιο μετά χρονολογικά μεταφερόταν η έναρξη τόσο πιο μεγάλος κίνδυνος ήταν να ξεθυμάνει αυτό που είχε χτιστεί από την Φιλική Εταιρεία. Έτσι σημασιολογικά η προσπάθεια αυτή θελήσανε να αποτελέσει την έναρξη μιας νέας εποχής, μιας λαμπρής πορείας, ενός ευαγγελισμού του ιδεώδους των Ελλήνων και της λευτεριάς κι έτσι φτάσαμε στην 25η του Μάρτη εκείνου του μακρινού πλέον 1821.Μαζί με το πνεύμα και την ανθρωπότητα θα ευαγγελιζόταν και η λευτεριά των Ελλήνων.

Και πράγματι ευαγγελίστηκε…

Δεν επιλέχθηκε τυχαία η νότια Ελλάδα για την κήρυξη της επανάστασης. Επιλέχθηκε στρατηγικά διότι απείχε από το κέντρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά και από άλλες μεγάλες στρατιωτικές βάσεις των τούρκων αλλά και λόγω του ορεινού όγκου που θα έκανε πιο εύκολη την επικράτηση των ολιγάριθμων Ελλήνων έναντι των πολυάριθμων Οθωμανών.

Από τις απαρχές του 1821 υπήρχε μια μικρή σε έκταση δραστηριότητα που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως προεργασία της γενικευμένης επανάστασης αλλά και ταυτόχρονα αν όλες οι δυνάμεις ξαφνικά ηρεμούσαν αυτό θα προκαλούσε την απόρια των τούρκων μιας και ήταν συνηθισμένοι στις επαναστατικές ενέργειες των Ελλήνων.

Μια από αυτές τις ενέργειες που κατά κάποιους ιστορικούς αναλυτές θεωρείται η πρώτη ¨μεγάλη¨ επαναστατική ενέργεια χρονολογικά πλησίον της γενικευμένης που είχε ορισθεί ήταν αυτή που έλαβε χώρα πλησίον του σημερινού χωριού Περιθώρι, ανάμεσα στο Μεσολόγγι και την Ναύπακτο.

Το σημείο όπου έλαβε χώρα η πράξη αυτή ήταν γνωστό με το όνομα ¨Σκάλα του Μαυρομάτη¨ .

Ο προύχοντας του Μεσολογγίου Αναστάσιος Παλαμάς πληροφόρησε τον Οπλαρχηγό Δημήτριο Μακρή ότι επρόκειτο να αναχωρήσει από την πόλη του Μεσολογγίου στρατιωτικό απόσπασμα Οθωμανών που θα συνόδευε χρηματαποστολή η οποία είχε προορισμό την Κωνσταντινούπολη και περιείχε τους φόρους που είχαν εισπράξει οι Οθωμανοί από την περιοχή του Μεσολογγίου.


Ο δε Μακρής πήρε μαζί του 28 πρωτοπαλίκαρά του και μετέβησαν παραμονές της 5ης του Μάρτη, 20 μέρες προ της επίσημης έναρξης της επαναστάσεως και μετέβησαν στο σημείου που προαναφέραμε (Σκάλα του Μαυρομάτη), ένα στενό πέρασμα στους πρόποδες της Βαράσοβας αλλά και του ποταμού Εύηνου.

Αυτό το σημείο δε, το γνώριζαν καλά και οι Τούρκοι και ήθελαν να αποφύγουν να το περάσουν νύχτα, οπότε σχεδίασαν να το περάσουν με το φως της ημέρας. Αποφάσισαν να φύγουν από το Μεσολόγγι με την ανατολή ενός άστρου, του Αυγερινού. Ξεγελάσθηκαν όμως από ένα άστρο που ομοιάζει αυτό του Αυγερινού και αναχώρησαν 2 ώρες πριν την ανατολή του άστρου αυτού. Με αποτέλεσμα να φτάνουν στο σημείο και να μην έχει ακόμη η μέρα φέξει. ¨όταν δε το αντιλήφθηκαν ότι γελάστηκαν με το άστρο ήτο αργά και δεν γινόταν να επιστρέψουν.

Το άστρο αυτό που ξεγέλασε τους Οθωμανούς έκτοτε ονομάσθηκε ‘Γελαντζή’.

Ο Δημ. Μακρής μαζί με τα πρωτοπαλίκαρα του, τον Μωρελάν, τον Σύψαν, τον Τσερπέλην, τον Μακρυκώσταν και άλλους όπου συνολικά μάζί με τον Μακρή ήτο 29 καρτερούσαν και όταν ήρθε η κατάλληλη στιγμή εμφανίσθηκαν από τις κρυψώνες τους και άρχισαν να πυροβολούν και να μάχονται σώμα με σώμα με τους Οθωμανούς έως ότου τους σκότωσαν όλους πλην ενός ταχυδρόμου.

Συνηθίζεται να αφήνουν έναν ζωντανό ή ελεύθερο ώστε να γυρίσει πίσω και να διαμηνύσει το γεγονός και να προκληθεί φόβος, ταραχή αλλά και να υπάρξει επιβεβαίωση ότι δεν ήτο τυχαίο γεγονός με σκοπό την απόκτηση λαφύρων.

Το ίδιο όπως είπαμε έκανε και ο Δημ. Μακρής και έτσι ο μοναδικός τούρκος που σώθηκε γύρισε στο διοικητήριο στο Μεσολόγγι όπου ανέφερε το περιστατικό.

Οι τούρκοι όμως φοβόντουσαν τον Μακρή και αντί να κάνουν αντίποινα είτε μέσα στο Μεσολόγγι είτε γενικά στην περιοχή προτίμησαν να προετοιμασθούν για το ενδεχόμενο ο Μακρής να θελήσει να μπει στην πόλη.

Ο δε Μακρής και τα πρωτοπαλικαρά του  πήραν τα μουλάρια που ήταν φορτωμένα με τους φόρους και μετέβησαν στην θέση ‘Τριφυλλάκι’ του Ζυγού όπου σήμερα λέγεται ‘Χαράτσι’ και  τον διένειμαν με ένα ασημένιο τάσι.

Όλο το μετέπειτα χρονικό διάστημα οι Τούρκοι περίμεναν κάποια πιθανή επίθεση από την πλευρά των Ζυγιωτών κλεφτών και του Δημ. Μακρή. Η επανάσταση ξεκίνησε στην Πελοπόννησο και αλλού και στην Αιτωλοακαρνανία υπήρχε μια σιγή έως στις 20 Μάϊου όπου ο Δημήτριος Μακρής με τους ακολούθους του μπήκε στο Μεσολόγγι και ύψωσε την Ελληνική σημαία, ενώ συνέχισε μετά προς το Αιτωλικό και το Βραχώρι (σημερινό Αγρίνιο) αλλά και προς όλες τις γύρω περιοχές όπου τις απελευθέρωνε συλλαμβάνοντας και φυλακίζοντας τους Οθωμανούς…


Σε ανάμνηση αυτής της μάχης που δόθηκε λίγο έξω από το Περιθώρι στην θέση ‘Σκάλα του Μαυρομάτη’ ή και όπως αλλιώς αναφέρεται ‘Κακιά Σκάλα’ ο σύλλογος Ιστορικών Μελετών Στερεάς Ελλάδος έστησε μνημείο το 1977.


Πηγές:

Κ. Α. Στασινόπουλος: «Μεσολόγγι», επιστολή Λ, Αθήναι, 1926

Θ.Μ. Πολίτης: «Η συμβολή της Αιτωλοακαρνανίας στην Επανάσταση του 1821», εκδόσεις Πρίσμα, Αθήνα, 1974

Κώστα Σακαρέλου «5 Μαρτίου 1821… Οπλαρχηγός Δημήτρης Μακρής πρώτη επαναστατική ενέργεια στο Μεσολόγγι» Kallithea press 5/3/2021

 


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου